Rasch modeli, bir, iki veya üç parametreli lojistik modeller gibi madde tepki kuramı (MTK) modelleri, bireylerin ölçülmek istenen örtük özelliklerinin tahmin edilmesinde kullanılan ölçme modelleridirler. MTK modellerinin geleneksel formülasyonları, bireysel farklılıkların açıklanmasına olanak vermemektedirler. Ancak bu modeller genelleştirilmiş doğrusal ve doğrusal olmayan karma modeller çerçevesinde ele alndığı zaman istatistiksel modeller olarak da kullanılabilmektedirler. Genelleştirilmiş doğrusal ve doğrusal olmayan modeller çerçevesinde, tanımlayıcı madde tepki modelleri olarak formüle edilen geleneksel MTK modellerine, bireysel farklılıkları açıklamak üzere birey özelliklerinin ve/veya maddesel farklılıkları açıklamak üzere madde özelliklerinin eklenmesiyle açıklayıcı madde tepki modelleri elde edilir. Bu çalışmada, dört temel tanımlayıcı ve açıklayıcı madde tepki modelinin – Rasch modeli, örtük regresyon Rasch modeli, doğrusal lojistik test modeli ve örtük regresyon doğrusal lojistik test modeli – TIMSS 2007 Türkiye sekizinci sınıf matematik verisi üzerinde uygulanması gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Açıklayıcı madde tepki modelleri, örtük regresyon modeli, doğrusal lojistik test modeli, TIMSS 2007.