Öz

Bu araştırmanın amacı, bilgi işlemsel düşünme becerisi uygulamalarıyla tasarlanan hücre bölünmeleri öğretiminin ortaokul 7.sınıf öğrencilerinin yaratıcı düşünme becerilerine ve görüşlerine etkisinin belirlenmesidir. Araştırmada kullanılan ders tasarımı, literatürde uygulama adımları verilmiş bir çalışmadan ilham alınarak ve araştırmacı tarafından revize edilerek oluşturulmuştur. Yaratıcı düşünme becerisinin nicel ve nitel olarak iki boyutta incelendiği araştırma, karma yöntemin çeşitleme desenine dayalı olarak sürdürülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu 2020-2021 eğitim-öğretim yılının güz döneminde İstanbul ili Kadıköy ilçesinde bulunun bir devlet okulunun iki farklı sınıfında 7.sınıfa devam eden 39 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma pandemi döneminde yürütüldüğünden online olarak gerçekleştirilmiştir. Eğitim süresi boyunca bilgi işlemsel düşünme becerileriyle bütünleştirilen ders tasarımı deney grubundaki 21 öğrenciyle sürdürülürken kontrol grubundaki 18 öğrenciyle mevcut yapılandırmacı yaklaşıma uygun olarak dersler sürdürülmüştür. Araştırmanın nicel boyutunda veri toplama aracı olarak Torrance Yaratıcı Düşünme Testi, nitel boyutunda ise Yaratıcı Düşünme Sorusu ile Yarı Yapılandırılmış Görüşme kullanılmıştır. Torrance Yaratıcı Düşünme Testi’nden elde edilen veriler SPSS programı ile analiz edilmiştir ve yapılan öğretimin yaratıcı düşünme becerisini anlamlı şekilde geliştirdiği belirlenmiştir. Yaratıcı düşünme sorusu ile elde edilen verilerin esneklik, akıcılık ve yanal düşünme bağlamında betimsel analizi yapılmıştır ve nicel bulguya paralel olarak öğrencilerin yaratıcı düşünme alt becerilerinde ve yanal düşünme becerilerinde gelişme olduğu görülmüştür. Yarı yapılandırılmış görüşme ile elde edilen veriler ise MAXQDA programı kullanılarak içerik analizi yapılmıştır ve öğrencilerin bilgi işlemsel düşünme becerileri ile bütünleştirilen öğretimi daha eğlenceli bulduğu ve bu becerileri diğer derslere ve günlük hayata rahatça entegre edebildiği sonucu çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Bilgi işlemsel düşünme becerisi, Yaratıcılık, Algoritma tasarımı, Hücre bölünmeleri, Fen eğitimi

Kaynakça

  1. Acar, E. (2022). Bilgi işlemsel düşünmeye dayalı fen etkinliklerinin 8. sınıf öğrencilerinin kavramsal anlamalarına, bilimsel yaratıcılıklarına ve bilgi işlemsel öz yeterlik algılarının gelişimine etkisinin incelenmesi (Thesis No. 788639) [Master’s thesis, Marmara University]. Council of Higher Education Thesis Center.
  2. Akkaya, A. (2018). The effects of serious games on students’ conceptual knowledge of object-oriented programming and computational thinking skills (Thesis No. 526681) [Master’s thesis, Boğaziçi University]. Council of Higher Education Thesis Center.
  3. Altın, R. (2021). Secondary school students’ programming and computational thinking skills: Traditional and ınterdisciplinary approaches to teaching programming (Thesis No. 664178) [Doctoral dissertation, Middle East Technical University]. Council of Higher Education Thesis Center.
  4. Aslan, E. (2001). Torrance yaratıcı düşünce testi'nin Türkçe versiyonu. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(14), 19-40.
  5. Avcu, Y. E. (2014). Yaratıcı düşünme etkinliklerinin öğrencilerin yaratıcı düşünmelerine ve akademik başarılarına etkisi “Coğrafya dersi örneği” (Thesis No. 356356) [Master’s thesis, Onsekiz Mart University]. Council of Higher Education Thesis Center.
  6. Bilge, G. Ö. K., & Erdoğan, T. (2011). The investigation of the creative thinking levels and the critical thinking disposition of pre-service elementary teachers. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 44(2), 29-52.
  7. Bolat, Y. İ. (2020). STEM temelli matematik etkinliklerinin problem çözme ve bilgi işlemsel düşünme becerisi ile stem alanlarına olan ilgiye katkılarının araştırılması (Thesis No. 634292) [Doctoral dissertation, Atatürk University]. Council of Higher Education Thesis Center.
  8. Brennan, K., & Resnick, M. (2012, April). New frameworks for studying and assessing the development of computational thinking. Proceedings of the 2012 annual meeting of the American Educational Research Association (AERA), Vancouver, British Columbia. http://scratched.gse.harvard.edu/ct/files/AERA2012.pdf
  9. Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
  10. Ceylan, V. K. (2020). Senaryo temelli Scratch öğretim programının öğrencilerin bilgi işlemsel düşünme becerilerinie, problem çözme ve programlama ünitesi erişilerine etkisi (Thesis No. 603629) [Doctoral dissertation, Aydın Menderes University]. Council of Higher Education Thesis Center.
  11. Computing at School. (2015). Computational thinking a guide for teachers. https://community.computingatschool.org.uk/files/6695/original.pdf
  12. Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2017). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage Publications.
  13. De Bono, E. (1970). Lateral thinking: Creativity step by step. Harper & Row.
  14. De Bono, E. (1986). A technique for teaching creative thinking. Momentum, 17(3), 17-19.
  15. De Bono, E. (2003). New thinking. Malta Medical Journal, 15(2), 8-10. https://www.um.edu.mt/library/oar/handle/123456789/438
  16. De Bono, E. (n.d.). Lateral thinking. https://www.lateralthinking.com
  17. De Bono, E. (1970). Lateral thinking. Penguin.
  18. Di Sessa, A. A. (2001). Changing minds: Computers, learning, and literacy. Mit Press. https://doi.org/10.7551/mitpress/1786.001.0001
  19. Doruk, B. K., & Umay, A. (2011). Matematiği günlük yaşama transfer etmede matematiksel modellemenin etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 124-135.
  20. Gölcük, A. (2017). Bilimsel hikâyelerle desteklenen fen eğitiminin öğrencilerin yaratıcılıkları ve duyuşsal özellikleri üzerindeki etkileri (Thesis No. 484077) [Master’s thesis, Hacettepe University]. Council of Higher Education Thesis Center.
  21. Grover, S., Pea, R., & Cooper, S. (2015, April). Systems of assessments” for deeper learning of computational thinking in K-12. Proceedings of the 2015 Annual Meeting of the American Educational Research Association. Stanford, CA. https://www.sri.com/wp-content/uploads/2022/04/aera2015-_systems_of_assessments_for_deeper_learning_of_computational_thinking_in_k-12.pdf
  22. International Society for Technology in Education, & Computer Science Teachers Association. (2011). Computational Thinking in K–12 Education leadership toolkit. https://cdn.iste.org/www-root/2020-10/ISTE_CT_Leadership_Toolkit_booklet.pdf
  23. İskender, B. M. (2007). Özel dershanelerde animasyon kullanımıyla bilgisayar destekli fen öğretiminin öğrenci başarısına, hatırda tutma düzeyine ve duyuşsal özellikleri üzerine etkisi (Thesis No. 202888) [Master’s thesis, Muğla University]. Council of Higher Education Thesis Center.
  24. K-12 Computer Science Framework Steering Committee. (2016). K-12 Computer Science Framework https://k12cs.org/wp-content/uploads/2016/09/K–12-Computer-Science-Framework.pdf.
  25. Kaygın, B., & Çetinkaya, Ç. (2015). Yaratıcılığın değerlendirilmesinde yeni yaklaşımlar. Journal of Gifted Education and Creativity, 2(1), 1-11. https://doi.org/10.18200/Jgedc.2015210883
  26. Kert, S. (2017). Bilgisayar bilimi eğitimine giriş. In Y. Gülbahar (Ed.), Bilgi işlemsel düşünmeden programlamaya (pp. 1-20). Pegem Akademi Yayıncılık. https://doi.org/10.14527/9786052411117.01
  27. Kim, K. H. (2006). Can we trust creativity tests? A review of the Torrance Tests of Creative Thinking (TTCT). Creativity Research Journal, 18(1), 3-14. https://doi.org/10.1207/s15326934crj1801_2
  28. Koruk, S. (2021). Çevrimiçi öğrenme ortamında bilgi işlemsel düşünme becerileriyle bütünleştirilen hücre bölünmeleri konusunun ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin bilgi işlemsel düşünme becerilerine, yaratıcılıklarına ve akademik başarılarına etkisinin incelenmesi (Thesis No. 725468) [Master’s thesis, Marmara University]. Council of Higher Education Thesis Center.
  29. Ogegbo, A. A., & Ramnarain, U. (2022). A systematic review of computational thinking in science classrooms. Studies in Science Education, 58(2), 203-230. https://doi.org/10.1080/03057267.2021.1963580
  30. Oluk, A., Korkmaz, Ö., & Oluk, H. A. (2018). Scratch’in 5. sınıf öğrencilerinin algoritma geliştirme ve bilgi-işlemsel düşünme becerilerine etkisi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 9(1), 54-71. https://doi.org/10.16949/turkbilmat.399588
  31. Partnership for 21st Century Skills. (2009). P21 Framework definitions. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED519462.pdf
  32. Peel, A., & Friedrichsen, P. (2018). Algorithms, abstractions, and iterations: Teaching computational thinking using protein synthesis translation. The American Biology Teacher, 80(1), 21-28. https://doi.org/10.1525/abt.2018.80.1.21 Peel, A., Sadler, T. D., & Friedrichsen, P. (2019). Learning natural selection through computational thinking: Unplugged design of algorithmic explanations. Journal of Research in Science Teaching, 56(7), 983-1007. https://doi.org/10.1002/tea.21545 Seehorn, D., Carey, S., Fuschetto, B., Lee, I., Moix, D., O'Grady-Cunniff, D., Owens, B. B., Stephenson, C., & Verno, A. (2011). CSTA K-12 computer science standards: Revised 2011. ACM.
  33. Starko, A. J. (2017). Creativity in the classroom: Schools of curious delight. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315391625
  34. Sternberg, R. J., & Lubart, T. I. (1993). Creative giftedness: A multivariate investment approach. Gifted Child Quarterly, 37(1), 7-15. https://doi.org/10.1177/001698629303700102
  35. Şimşek, E. (2018). Programlama öğretiminde robotik ve scratch uygulamalarının öğrencilerin bilgi işlemsel düşünme becerileri ve akademik başarısına etkisi (Thesis No. 519321) [Master’s thesis, Ondokuz Mayıs University]. Council of Higher Education Thesis Center.
  36. Voogt, J., & Roblin, N. P. (2012). A comparative analysis of international frameworks for 21st century competences: Implications for national curriculum policies. Journal of Curriculum Studies, 44(3), 299-321. http://dx.doi.org/10.1080/00220272.2012.668938
  37. Weintrop, D., Beheshti, E., Horn, M., Orton, K., Jona, K., Trouille, L., & Wilensky, U. (2016). Defining computational thinking for mathematics and science classrooms. Journal of Science Education and Technology, 25(1), 127-147. https://doi.org/10.1007/s10956-015-9581-5
  38. Wing, J. M. (2006). Computational thinking. Communications of the ACM, 49(3), 33-35. https://doi.org/10.1145/1118178.1118215
  39. Wing, J. M. (2010). Computational thinking: What and why?. Carnegie Mellon University. https://www.cs.cmu.edu/~CompThink/resources/TheLinkWing.pdf

Nasıl atıf yapılır

Şener Koruk, S., & Benzer, E. (2025). Bilgi işlemsel düşünme becerileri kullanılarak hücre bölünmeleri konusu öğretimi ve bu öğretimin yaratıcı düşünme becerisine ve öğrenci görüşlerine etkisinin belirlenmesi. Eğitim Ve Bilim, 1-24. https://doi.org/10.15390/ES.2025.2445