Öz

21. yüzyıl küreselleşmenin yaşandığı, kalıpların sorgulandığı, bilgi miktarının katlanarak artığı ve dijital teknolojinin geliştiği bir dönemi kapsamaktadır. Bu dönemde görsel sanatlar disiplinleri de biçim ve içerik açısından kapsamlı değişimler geçirmiş ve dijital teknolojinin gelişmesiyle bireyin günlük yaşamdaki görsel deneyimleri artmıştır. Günümüz koşullarındaki bilgiyi yorumlamak ve daha bilinçli bireyler yetiştirmek için ise daha soyut ve daha farklı düşünme becerilerine gereksinim duyulmaktadır. Bu bağlamda kavrama dayalı öğrenme soyut düşünmeyi ve transfer edilebilir bilgiyi sağlaması bakımından günümüzdeki farklı çeşitteki bilgilerin anlamlandırmasında bir yöntem sunabilir. Bu araştırmanın temel amacı, görsel sanatlar eğitimi kapsamında lisans düzeyindeki Resim-İş Öğretmenliği Programı’nda yer alan Grafik Tasarım Anasanat Atölye V ders sürecinin kavrama dayalı olarak nasıl yürütüleceğini ortaya koymak ve kavramsal düşünmeyi geliştirmektir. Bu araştırma, eylem araştırması olarak desenlenmiştir. Araştırma, lisans düzeyi Resim-İş Öğretmenliği Programı Grafik Tasarım Anasanat V dersinde uygulanmıştır. Uygulamada grafik tasarımın temel konularından yazı kavramı ele alınmış ve bu kavramla bağlantılı olarak bellek, kültür, dil ve estetik kavramları incelenmiştir. Araştırmanın katılımcılarını bu dersi alan sekiz öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada; gözlemler, yarı yapılandırılmış görüşmeler, araştırmacı ve katılımcı günlükleri, kişisel bilgi formu, öz değerlendirme formu, grafik tasarım çalışmaları, tasarım metni ve geçerlilik komite toplantıları aracılığıyla veriler toplanmıştır. Elde edilen veriler tümevarımsal olarak analiz edilmiştir. Analiz sonucunda veriler “Kavrama Dayalı Öğretme-Öğrenme Süreci”, “Kavramsal Düşünmenin Yansımaları” ve “Kavrama Dayalı Tasarım Uygulamaları ve Kavramın Tasarıma Yansımaları” başlıkları altında bulgulanmıştır. Bulgular sonucunda lisans düzeyi grafik tasarım dersinin üç boyutlu kavrama dayalı olarak yürütülebileceği görülmüştür. Bu kapsamda öğrencilerin kavramsal anlayış geliştirerek kavramsal bağlantılar kurdukları, sinerjik düşündükleri, bilgiyi transfer edebildikleri ve sorgulama yaptıkları sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan tasarım çalışmalarında öğrencilerin tasarımları kavram çerçevesinde uyguladıkları ve anlamlandırdıkları sonucu elde edilmiştir. Ortaya çıkan sonuçlar alanyazınla karşılaştırılarak tartışılmış ve gelecekteki uygulamalara ve araştırmalara yönelik çeşitli öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Görsel sanatlar eğitimi, Grafik tasarım eğitimi, Kavrama dayalı öğrenme, Eylem araştırması, Öğretmen adayı eğitimi

Kaynakça

  1. Alley, K. (2018). Nursing educator’s experiences when implementing concept-based curriculum to address content saturation (Doctoral dissertation). Capella University, Minneapolis.
  2. Ampartzaki, M., & Kalogiannakis, M. (2016). Astronomy in early childhood education: A concept-based approach. Early Childhood Education Journal, 44(2), 169-179. Retrieved from https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs10643-015-0706-5
  3. Antmen, A. (2014). 20. yüzyıl batı sanatı akımları (7th ed.). İstanbul: Sel Yayınları.
  4. Bolat, Y. (2016). Kavram temelli disiplinler arası yaklaşıma göre tasarlanan ünitenin otantik değerlendirmesine yönelik bir eylem araştırması (Unpublished doctoral dissertation). Çukurova University, Adana.
  5. Burdick, D. A. (2018). A concept-based curriculum experiences: A qualitative inquiry of transitioned nursing faculty (Doctoral dissertation). Capella University, Minneapolis.
  6. Bülbül, H. (2021). Görsel sanatlar öğretimi dersinde sınıf öğretmeni adaylarının aktif öğrenme deneyimleri. Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 705-724. doi:10.37669/milliegitim.695262
  7. Carson, J. A. (2007). The ecology of school change: An Australian primary school’s endeavor to integrate concept-based, experiential enviromental learning throughout core curriculum (Doctoral dissertation). The Arizona University, Arizona.
  8. Cevizci, A. (2005). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
  9. Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (M. Bütün & S. B. Demir, Ed. & Trans.). Ankara: Siyasal Kitabevi Yayıncılık.
  10. Çakıroğlu, E. (2020). Temel tasarım derslerinde kavram temelli uygulamalara ilişkin bir eylem araştırması (Unpublished doctoral dissertation). Gazi University, Ankara.
  11. Çakıroğlu, E., & Ayrancıoğlu, G. A. (2021). Temel tasarım derslerinde kavram temelli uygulamalara ilişkin bir eylem araştırması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(77), 779-803. Retrieved from https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/an-action-research-related-to-conceptbased-practices-in-basic-design-courses.pdf
  12. Davis, V. A. (2018). A concept-based pedagogy approach to selected unaccompanied clarinet repertoire (Doctoral dissertation). North Texas University, Texas.
  13. Doğan, N. (2011). Yaratıcı düşünme ve yaratıcılık. In Ö. Demirel (Ed.). Eğitimde yeni yönelimler (p. 167-199). Ankara: Pegem Akademi.
  14. Dohn, N. B. (2021). Conceptualizing knowledge transfer as transformation and attunement. Frontline Learning Research, 9(3), 13-30. Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1300118.pdf
  15. Donham, J. (2010). Feature deep learning through concept-based inquiry. School Library Monthly, 27(1), 8-11. Retrieved from https://eric.ed.gov/?id=EJ900965
  16. Ece, O., & Fazlıoğlu Akın, Z. (2015). Sanat eğitimini yeniden düşünürken. Sanat Dünyamız, 147, 4-15.
  17. Elnimer, M. (2018). Learning, understanding and the 21st century: The need for concept based teaching and learning. Retrieved from https://www.academia.edu/36154912/Learning_Understanding_and_the_21_st_C entury_The_Need_for_Concept_Based_Teaching_and_Learning
  18. Erickson, H. L. (1998). Concept-based curriculum and instruction: Teaching beyond the facts. California: Corwin Press.
  19. Erickson, H. L. (2007). Concept based curriculum and instruction for the thinking classroom. California: Corwin Press.
  20. Erickson, H. L. (2008). Stirring the head, heart and soul: Redefining curriculum, instruction and concept-based learning. California: Corwin Press.
  21. Erickson, H. L. (2012). Concept-based teaching and learning. Retrieved from http://www.ibmidatlantic.org/Concept_Based_Teaching_Learning.pdf
  22. Erickson, H. L., & Lanning, L. A. (2014). Transitioning to concept-based curriculum and instruction. California: Corwin Press.
  23. Erickson, H. L., Lanning, L. A., & French, R. (2017). Concept based curriculum and instruction for the thinking classroom (2th ed.). California: Corwin Press.
  24. Fair, C. G. (2014). A qualitative phenomenological study of the implementation of concept-based instruction (Doctoral dissertation). Phoenix University, Arizona.
  25. Freedman, K. (2000). Social perspectives on art education in the U. S.: Teaching visual culture in a democracy. Studies in Art Education, 41(4), 314-329. Retrieved from https://www.jstor.org/stable/1320676?seq=1#page_scan_tab_contents
  26. Freedman, K. (2003). Teaching visual culture: Curriculum, aesthetics, and the social life of art. New York: Teachers College Press.
  27. Gude, O. (2007). Principles of possibility: Considerations for a 21st-century art & culture curriculum. Art Education, 60(1), 6-17. Retrieved from https://www.jstor.org/stable/27696187?seq=12#metadata_info_tab_contents.
  28. Gürgür, H. (2017). Eylem araştırması. A. Saban ve A. Ersoy (Eds.), In Eğitimde nitel araştırma desenleri (pp. 31-81). Ankara: Anı Yayıncılık.
  29. Hyland, J. (2019). Concept-based curriculum: An interpretive study of efficacy and pedagogical usability (Doctoral dissertation). Texas Woman’s University, Texas.
  30. İlhan, M. E. (2018). Kültürel bellek: Sözlü kültürden yazılı kültüre hatırlama (1st ed). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
  31. Jean, G. (2018). Yazı insanlığın belleği (8th ed., N. Başer, Trans.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  32. Johnson, A. P. (2015). Eylem araştırması el kitabı (Y. Uzuner ve M. Ö. Anay, Ed. & Trans.). Ankara: Anı Yayıncılık.
  33. Katz-Buonincontro, J. (2018). Creativity for whom? Art education in the age of creative agency, decreased resources, and unequal art achievement outcomes. Art Education, 71(6), 34-37. Retrieved from https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00043125.2018.1505388
  34. Kırışoğlu, O. T. (2009). Sanat, kültür, yaratıcılık: Görsel sanatlar ve kültürü eğitimi- öğretimi (1st ed.). Ankara: Pegem Akademi.
  35. Kotsch, J. S. (2021). Students’ experiences of concept- based learning ın an asynchronous online pharmacology course: An ınterpretive study (Doctoral dissertation). Kent State University, Ohio.
  36. Kurt, F. (2019). The attitudes of foreign language learners towards concept based inductive methodology for teaching phonemes (Unpublished master's thesis). Balıkesir University, Balıkesir.
  37. Maguire, M., & Dalahunt, B. (2017). Doing a thematic analysis: A practical, step-by-step guide for learning and teaching scholars. All Ireland Journal of Higher Education, 9(3), 3351-3364. Retrieved from https://ojs.aishe.org/index.php/aishe-j/article/view/335
  38. Mamur, N. (2019). Öğrenme kuramları ve görsel sanatlar öğretimi. In V. Özsoy & N. Mamur (Eds.), Görsel sanatlar öğrenme ve öğretim yaklaşımları (pp. 139-167). Ankara: Pegem Akademi.
  39. Marschall, C., & French, R. (2018). Concept-based inquiry in action. California: Corwin Press.
  40. Marshall, J. (2005). Connecting art, learning, and creativity: A case for curriculum ıntegration. Studies in Art Education, 46(3), 227-241. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/3497082
  41. Mayer, M. M. (2008). Considerations for a contemporary art curriculum. Art Education, 61(2), 77-79. Retrieved from https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00043125.2008.11651146
  42. Ministry of National Education. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: MoNE.
  43. Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Görsel sanatlar dersi öğretim programı. Ankara: MoNE.
  44. Mills, G. E. (2003). Action research: A guide for the teacher researcher. Upper Saddle River, New Jersey: Merrill/Prentice Hall.
  45. Nielsen, A. (2013). Concept-based learning in the clinical environment (Doctoral dissertation). Northern Colorado University, Colorado.
  46. Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemi (M. Bütün ve S. B. Demir, Ed. & Trans.). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
  47. San, İ. (2008). Sanat ve eğitim (4th ed.). Ankara: Ütopya Yayınevi.
  48. Sandell, R. (2009). Using form+theme+context (ftc) for rebalancing 21st-century art education. Studies in Art Education, 50(3), 287-299. Retrieved from https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00393541.2009.11518774
  49. Tam, K. (2010). Typography: Between language, technology, aesthetics and culture. Retrieved from https://keithtam.net/category/resources/
  50. Thomas, D. R. (2006). A general inductive approach for analyzing qualitative evaluation data. American Journal of Evaluation, 27(2), 237-246. Retrieved from https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/1098214005283748
  51. Timuçin, A. (2004). Felsefe sözlüğü (5th ed.). İstanbul: Bulut Yayınları.
  52. Tokaç Kan, A. (2018). Kavram-temelli okuma öğretiminin İngilizce öğretiminde kullanılmasının öğrencilerin okuduğunu anlama ve yansıtıcı düşünme becerilerine etkisinin incelenmesi (Unpublished doctoral dissertation). Necmettin Erbakan University, Konya.
  53. Walker, M. A. (2010). Concept-based inquiry into art making: The possibility of change through art (Doctoral dissertation). Columbia University, Columbia.
  54. Walker, S. R. (2001). Teaching meaning in artmaking. U.S.A: Davis Publications.
  55. Walter, D. R., & Compernolle, R. A. (2015). Teaching German declension as meaning: A concept-based approach. Innovation in Language Learning and Teaching, 11(1), 68-85. Retrieved from https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/17501229.2015.1041961
  56. Whitham, G., & Pooke, G. (2018). Çağdaş sanatı anlamak (T. Göbelçin, Trans.). İstanbul: Hayalperest Yayınları.
  57. Wolkowicz, T. (2017). Concept-based arts integration lessons learned from an application in music and biology. Music Educators Journal, 103(4), 40-47. Retrieved from https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/0027432117697004
  58. Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9th ed.). Ankara: Seçkin Yayınları.
  59. Zimmerman, E. (2009). Reconceptualizing the role of creativity in art education theory and practice. Studies in Art Education, 50(4), 382-399. Retrieved from https://www.jstor.org/stable/40650349

Telif hakkı ve lisans

Telif Hakkı © 2025 Yazar(lar). Açık erişimli bu makale, orijinal çalışmaya uygun şekilde atıfta bulunulması koşuluyla, herhangi bir ortamda veya formatta sınırsız kullanım, dağıtım ve çoğaltmaya izin veren Creative Commons Atıf Lisansı (CC BY) altında dağıtılmıştır.

Nasıl atıf yapılır

Arslan, S., & Toprak, M. (2025). Görsel Sanatlar Eğitiminde Kavrama Dayalı Öğrenme. Eğitim Ve Bilim, 50(221), 143-177. https://doi.org/10.15390/EB.2025.13133