Öz

Dijital değerlendirme araçlarının eğitim sürecine entegre edilmesinin önemi mevcut öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının bu araçları tasarlama, kullanma ve yararlanma konularında bilgi ve becerilerinin tespit edilmesi konusunun ele alınmasını beraberinde getirmiştir. Bu anlamda eğitimde önemli bir alanı temsil eden görsel sanatlar eğitimine hizmet edecek son sınıf öğretmen adaylarının mevcut yeterliliklerini belirlemek önemlidir. Araştırmada, gönüllü katılan 4. sınıf görsel sanatlar öğretmen adaylarının dijital değerlendirme aracı tasarlama deneyimlerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması tek durum deseninde tasarlanana araştırmanın katılımcıları amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme tekniği ile oluşturulmuştur. Katılımcıların seçiminde; 4. sınıf öğrencisi olmak, gönüllü olmak, Görsel Sanatlar Eğitimi Programları, Görsel Sanatlar Öğretiminde Materyal Tasarımı ve Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme lisans programı derslerini almış olmak ölçütleri ele belirlenmiştir. Araştırma, Türkiye’de bir devlet üniversitesinde Resim-İş Eğitimi Ana Bilim Dalı’nda öğrenim gören ve gönüllü katılan 21’i kadın 5’i erkek olmak üzere toplam 26 görsel sanatlar öğretmen adayı ile yürütülmüştür. Katılımcı görsel sanatlar öğretmen adaylarının araştırma kapsamında tasarladıkları dijital değerlendirme araçları ve yapılandırılmış görüşme formu ile veriler toplanmıştır. Gönüllü katılımcılar ile uygulama öncesinde, literatür araştırılarak belirlenen dijital değerlendirme araçları ve bu araçların görsel sanatlar eğitimine nasıl entegre edileceği konusunda ön bilgilendirme yapılmıştır. Kullanacakları dijital platformun seçimi kendilerine bırakılarak dijital değerlendirme aracı tasarlanmaları istenmiştir. 3 hafta süren hazırlama süreci sonrasında dijital değerlendirme aracı tasarlayan katılımcı görsel sanatlar öğretmen adaylarına “Öğretmen olduğunuzda Görsel Sanatlar dersinde dijital değerlendirme araçlarını kullanır mısınız? Neden?” sorusu sorulmuştur. Veriler belli tema ve alt kodlar altında tasnifi yapılmış, katılımcılar K1, K2, K3, … şeklinde kodlanmıştır. MAXQDA nitel veri analizi programı kullanılarak elde edilen veriler analiz edilmiş, tablolaştırılmış, görselleştirilmiş ve betimsel olarak yorumlanmıştır. Araştırmada katılımcı görsel sanatlar öğretmen adaylarının Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programını esas alarak öğrenme alanı ve kazanımlara uygun örnek dijital değerlendirme aracı tasarladıkları gözlenmiştir. Katılımcı görsel sanatlar öğretmen adaylarının örnek dijital değerlendirme aracı tasarımında en çok ortaokul düzeyi 5. sınıf seviyesini tercih ettikleri görülmüştür. Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programında yer alan öğrenme alanlarından en çok Kültürel Miras kazanımlarını ve wordwall dijital platformu kullanarak dijital değerlendirme aracı tasarladıkları sonucuna ulaşılmıştır. Soru türü olarak da gruplandırma şeklinde tercih ettikleri gözlenmiştir. Katılımcı görsel sanatlar öğretmen adaylarının tamamı öğretmen olduklarında dijital değerlendirme aracı kullanacaklarını ama hazırlarken teknik bilgi yetersizliğinden zorlandıklarını ifade ettikleri tespit edilmiştir. Katılımcı görsel sanatlar öğretmen adayları ile yapılan bu araştırma; daha geniş gruplarla derinlemesine ele alınacak benzer çalışmalara ihtiyaç duymaktadır. Bu sebeple; daha fazla sayıda katılımcı ile ve gelişimlerinin uzun vadede gözlemlenebilmesi için daha uzun vadeli çalışma yapılması, görsel sanatlar öğretmen adaylarının teknoloji kullanımına dair yaşadığı zorlukların tespitine yönelik araştırmaların yapılması, görsel sanatlar eğitiminde kullanılabilecek daha fazla dijital uygulama örneklerini sunacak araştırmaların yapılması yönünde öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Eğitimde dijital dönüşüm, Dijital ölçme ve değerlendirme, Web 2.0 teknolojileri, Görsel sanatlar öğretmen adayı

Kaynakça

  1. Akay, C. Ö., & Çakır, O. (2023). Examination of the effect of using web 2.0 tools in environmental education on preschool children’s attitudes towards the environment. Journal of Learning and Teaching in Digital Age, 8(1), 136-147.
  2. Alan, S. (2014). İlköğretim 4. ve 5. sınıflarda e-portfolyo kullanımının değerlendirilmesi (Unpublished doctoral dissertation). Necmettin Erbakan University, Konya.
  3. Almalı, H., & Yeşiltaş, E. (2020). Sosyal bilgiler eğitiminde coğrafya konularının web 2.0 teknolojileri kullanılarak öğretiminin öğrencilerin akademik başarı ve tutumlarına etkisi. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 165-182. doi:10.53850/joltida.1173679.
  4. Avcı, E. (2015). Dijital sanat bağlamında dijital teknolojilerin güzel sanatlar eğitimine entegrasyonu. Journal of International Social Research, 8(41), 866-882.
  5. Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 1-14.
  6. Bennett, R. E. (2002). Inexorable and inevitable: The continuing story of technology and assessment. Journal of Technology, Learning, and Assessment, 1(1), 3-23.
  7. Bennett, R. E. (2014). Preparing for the future: What educational assessment must do. Teachers College Record, 116(11), 1-18.
  8. Black, J., & Browning, K. (2011). Creativity in digital art education teaching practices. Art Education, 64(5), 19-34.
  9. Bora, M. (2018). Görsel sanatlar eğitiminde bilgisayar teknolojisinden yararlanma olanakları. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 7(49), 1177-1189.
  10. Bünül, R. (2019). Fen alanları öğretmen adaylarının web 2.0 araçlarının öğretimde kullanımına ilişkin görüşleri (Unpublished master's thesis). Dicle University, Diyarbakır.
  11. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., & Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
  12. Creswell, J. W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre araştırma ve araştırma deseni. Ankara: Siyasal Kitabevi.
  13. Cuya, B., & Kuru, A. Ç. (2023). Görsel sanatlar eğitiminde teknoloji entegrasyonu ve teknolojik pedagojik içerik bilgisi modeli. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 12(35), 609-623.
  14. Çakan, M. (2004). Öğretmenlerin ölçme-değerlendirme uygulamaları ve yeterlik düzeyleri: İlk ve ortaöğretim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 99-114.
  15. Çavuş, M. N. (2024). Eğitimde yapay zekâ tabanlı ölçme ve değerlendirme üzerine bir derleme. Uluslararası Özel Amaçlar için İngilizce Dergisi, 2(1), 39-54.
  16. Çelebi, C., Satırlı, H. (2021). Web 2.0 araçlarının ilkokul seviyesinde kullanım alanları. Instructional Technology and Lifelong Learning, 2(1), 75-110. doi:10.52911/itall.938122
  17. Çelenk, G., & Tatlı, Z. (2022). Öğretmen adayları tarafından yapılan analizler web 2.0 destekli değerlendirme eğitiminin etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi (JFES), 55(2), 423-448.
  18. Çelik, T. (2020). Web 2.0 araçları kullanımı yetkinliği ölçeği geliştirme çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 449-478.
  19. Çelik, T. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının web 2.0 uygulamalarıyla biçimlendirici değerlendirme deneyimlerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 50(231), 173-198.
  20. Çelik, T., & Tepe, T. (2022). Sanal öğrenme ortamlarında sosyal bilgilerde dijital uygulamalar ile biçimsel değerlendirme tasarımları. Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 22-43.
  21. Çetgin, F. (2021). Görsel sanatlar dersinde web 2.0 araçları (Kahoot) kullanımı (10. ve 11. sınıf örneği). İdil Sanat ve Dil Dergisi, 10(80), 678-684.
  22. Çukurbaşı, B., & Kıyıcı, M. (2018). Öğretmen adaylarının öğretimde internet teknolojilerini kullanmaya yönelik tercihlerindeki değişimin incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 26(3), 765-776.
  23. Dağ, S. A., & Şahin, H. K. (2024). Sınıf öğretmeni adaylarının web 2.0 araçlarına ilişkin görüşleri. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 14(2), 540-553.
  24. Dellos, R. (2015). Kahoot! Öğrenme için dijital bir oyun kaynağı. Uluslararası Öğretim Teknolojisi ve Uzaktan Öğrenme Dergisi, 12(4), 49-52.
  25. Deterding, S., Dixon, D., Khaled, R., & Nacke, L. (2011). From game design elements to gamefulness: defining” gamification”. In Proceedings of the 15th international academic MindTrek conference: Envisioning future media environments (pp. 9-15). New York: Association for Computing Machinery.
  26. Dilmaç, S. (2019). Görsel sanatlar dersinde web tabanlı eş zamansız öğrenme ortamının ortaokul öğrencilerinin akademik başarı ve tutumlarına etkisi. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 159-184.
  27. Dilmaç, O., & Karabacak, P. (2023). Ortaöğretim görsel sanatlar dersinde dijital çizim programları kullanımının öğrencilerin çevresel tutum ve yaratıcılıklarına etkisi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 199-218.
  28. Dolunay, A. (2016). Teknolojinin görsel sanatlar ve sanat eğitimine katkısı. Journal of International Social Research, 9(42), 1208-1213.
  29. Elitok Kesici, A., & Payza, T. (2022). Bilgisayar oyunlarının temel değerleri kazandırma üzerindeki etkileri. Asian Journal of Instruction, 10(2), 41-56. doi:10.47215/aji.1205927.
  30. Elmas, R., & Geban, Ö. (2012). 21. yüzyıl öğretmenleri için web 2.0. araçları. International Online Journal of Educational Sciences, 4(1), 243-254.
  31. Erden, M. K., & Uslupehlivan, E. (2020). Eğitimde teknoloji kullanımının bugünü ve geleceğine ilişkin öğretmen adaylarının düşüncelerinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 109-126.
  32. Eren, O. (2015). Web 2.0 araçlarını kullanarak öğrenci tarafından oluşturulan içerik üzerinden kelime öğrenimi. Çağdaş Eğitim Teknolojisi, 6(4), 281-300.
  33. Frank, M., Reich, N., & Humphreys, K. (2003). Respecting the human needs of students in the development of e-learning. Computers & Education, 40(1), 57-70.
  34. Gee, J. P. (2003). What video games have to teach us about learning and literacy. Computers in Entertainment (CIE), 1(1), 20-20.
  35. Günaydın, S., & Kurt, A. A. (2021). Dijital etkileşimli materyallerin öğrenme ortamında kullanımı. In N. D. Usta, E. T. Güntepe, & Ü. G. Durukan (Eds.), Dijital etkileşimli öğretim materyalleri (pp. 3-13). Ankara: Nobel Yayınları.
  36. Gürbey, S. K., & Büyük, U. (2024). Eğitime teknoloji entegrasyonu: Web 2.0 araçları. Ihlara Journal of Educational Research, 9(1), 28-40.
  37. Halamy, S., Kamarudin, N., & Mohsin, M. (2022). Innovating education: I-Gıme for learning. International Journal of Education and Pedagogy, 4(2), 58-69.
  38. Hiltz, S. R., & Turoff, M. (2005). Education goes digital: The evolution of online learning and the revolution in higher education. Communications of the ACM, 48(10), 59-64.
  39. Horzum, M. B. (2007). Web tabanlı yeni öğretim teknolojileri: Web 2.0 araçları. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 6(12), 99-121.
  40. Ioannou, A. (2021). Learning games shifting to digital. Education Tech Research, 69, 141-143. doi:10.1007/s11423-021-09948-9.
  41. İnal, E., & Arslanbaş, F. (2021). Türkçenin yabancı dil olarak uzaktan öğretiminde iletişim odaklı web 2.0 araçları ve uygulama örnekleri [Special issue]. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 228-249.
  42. JISC (2008). Effective practice with e-portfolios: Supporting 21st-century learning. Bristol: Joint Information Systems Committee.
  43. Jones-Woodham, G. (2009). Using e-learning portfolio technology to support visual art learning. Journal of Systemics, Cybernetics and Informatics, 7(4), 90-99.
  44. Karadağ, B. F., & Garip, S. (2021). Türkçe öğretiminde web 2.0 uygulaması olarak learningapps’ın kullanımı. Çocuk Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi, 4(1), 21-40.
  45. Karamustafaoğlu, O., & Kılıç, M. F. (2020). Eğitsel oyunlar üzerine yapılan ulusal bilimsel araştırmaların incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 1-25.
  46. Lee, M. J. W., & McLoughlin, C. (2007). Teaching and learning in the web 2.0 era: empowering students through learner-generated content. International Journal of Instructional Technology and Distance Learning, 4(10), 1-17.
  47. Liu, S. (2008). Student interaction experiences in distance learning courses a phenomenological study. Online Journal of Distance Learning Administration, 11(1), 1-20.
  48. Mamur, N. (2015). Görsel sanatlar eğitiminde portfolyo değerlendirme. Journal of Faculty of Education, 4(1), 163-177.
  49. Maraşlı, S., & Değirmencioğlu, L. (2023). Müzik eğitiminde web 2.0 araçlarının kullanımı: öğrenci motivasyonu üzerindeki etkiler. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 13, 1484-1501. doi:10.51531/korkutataturkiyat.1394462.
  50. Mayer, R. E. (2019). Computer games in education. Annual Review of Psychology, 70(1), 531-549. doi:10.1146/annurev-psych-010418-102744.
  51. Mazman, S, G., & Usluel, Y. K. (2011). Gender differences in using social networks. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 10(2), 133-139.
  52. McSporran, M. (2004). Online learning: Which strategies do New Zealand students perceive as most valuable. In R. Atkinson, C. McBeath, D. Jonas-Dwyer, & R. Phillips (Eds.), Beyond the comfort zone: Proceedings of the 21st ASCILITE Conference (pp. 647). Retrieved from https://ascilite.org/conferences/perth04/procs/pdf/mcsporran.pdf
  53. Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
  54. Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2019). Nitel veri analizi (S. Akbaba Altun & A. Ersoy, Trans.). Ankara: Pegem Akademi.
  55. Ministry of National Education. (2018). Görsel sanatlar dersi öğretim programı. Retrieved from https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018121111026326-GORSEL%20SANATLAR.pdf
  56. Mishra, P., & Koehler, M. J. (2006). Technological pedagogical content knowledge: A framework for teacher knowledge. Teachers College Record, 108(6), 1017-1054.
  57. OECD. (2009). The new millennium learners: main findings. Paris: OECD.
  58. Önel, F., Dalkılınç, F., Özel, N., Deniz, Ş., Balkaya, T., & Birel, G. K. (2020). Ortaokul matematik öğretmenleri ölçme-değerlendirmeyi nasıl yapıyor? Bir durum. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(3), 1448-1459. doi:10.24106/kefdergi.4113.
  59. Özek, B. Y., & Sincer, S. (2024). Yükseköğretimde dijital dönüşüm: çevrimiçi ve hibrit uygulamaların geleneksel eğitim sistemine entegrasyonu. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 14, 1170-1193.
  60. Özer, Ü., & Albayrak Özer, E. (2017). Sosyal bilgiler ile bilgisayar ve öğretim teknolojileri öğretmeni adaylarının eğitimde web 2.0 kullanımına yönelik görüşleri. In 3nd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS) bildiri kitabı (pp. 106-118).
  61. Patru, M., & Khvilon, E. (2007). Information and communication technologies in teacher education: a planning guide (F. Odabaşı, Trans.). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
  62. Patton, Q. M. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün, & S. B. Demir, Trans.). Ankara: Pegem Akademi.
  63. Qarkaxhja, Y., Kryukova, N. I., Cherezova, Y. A., Rozhnov, S. N., Khairullina, E. R., & Bayanova, A. R. (2021). Digital transformation in education: Teacher candidate views on mobile learning. International Journal of Emerging Technologies in Learning, 16(19), 81-93.
  64. Redecker, C. (2013). The use of ICT for the assessment of key competences. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
  65. Richmann, D., (2000). Portfolios--from traditional to digital: Research for understanding and implementation in the art classroom. Graduate Research Papers, 1405. Retrieved from https://scholarworks.uni.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2395&context=grp
  66. Saraçoğlu, G., & Kocabatmaz, H. (2019). A study on kahoot and socrative in line with preservice teachers’ views. Educational Policy Analysis and Strategic Research, 14(4), 31-36.
  67. Silverman, D. (2018). Nitel verileri yorumlama (E. Dinç, Trans.). Ankara: Pegem Akademi.
  68. Süral, İ., & Girmen, P. (2019). Hayat bilgisi dersinde dijital bir değerlendirme [Special issue]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 289-304. doi:10.17494/ogusbd.548361
  69. Sürek, A. (2021). Dijital oyunların ortaöğretim görsel sanatlar dersine katkısına yönelik öğrenci görüşleri (Unpublished master's thesis). Pamukkale University, Denizli.
  70. Talan, T., & Batdı, V. (2022). Analysis of prospective teachers’ competencies using web 2.0 tools in education through the rasch measurement model and MAXQDA. Electronic Journal of Education Sciences, 11(21), 66-85.
  71. Taş, N., Coşkun, M. R., Ayverdi, G., & Bolat, Y. İ. (2023). Matematik eğitiminde dijital oyunlaştırma etkinlikleri kullanımının ortaokul öğrencilerinin akademik başarılarına ve tutumlarına etkisi. International Journal of Eurasia Social Sciences (IJOESS), 14(53), 1066-1081.
  72. Tatlı, Z., & Akbulut, H. İ. (2017). Öğretmen adaylarının alanda teknoloji kullanımına yönelik yeterlilikleri. Ege Eğitim Dergisi, 18(1), 31-55.
  73. Terzioğlu, S. D., & Kurtuldu, M. K. (2024). Ortaokul 5. sınıf müzik dersi nota ve sus değerleri öğretiminde wordwall uygulaması kullanımının etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44(1), 899-919.
  74. Thompson, J. (2007). Is education 1.0 ready for web 2.0 students?. Innovate: Journal of Online Education, 3(4). Retrieved from https://www.learntechlib.org/p/104227/
  75. Tutar, H. (2022). Nitel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik: Bir model önerisi [Special issue]. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 117-140.
  76. Wang, A. I., & Lieberoth, A. (2016). The effect of points and audio on concentration, engagement, enjoyment, learning, motivation, and classroom dynamics using Kahoot. In European Conference on Games Based Learning (pp. 738-746). Academic Conferences International Limited.
  77. Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  78. Yıldırım, Ö. (2023). Assessment Based Games and Gamification. In Taş, N., & Bolat Y. İ. (Eds), Digital games and gamification in education (pp. 126 -136). San Antonio: ISTES Organization.
  79. Yılmaz, M. B. (2017). Dijital değerlendirme araçlarının ortaokul öğrencilerinin derse bağlılıklarına etkisi: iki farklı okulda durum. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1606-1620.
  80. Zor, A. (2006). Görsel sanatlar dersinde bilgisayar kullanımının gerekliliği. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 11-11.

Telif hakkı ve lisans

Telif Hakkı © 2025 Yazar(lar). Açık erişimli bu makale, orijinal çalışmaya uygun şekilde atıfta bulunulması koşuluyla, herhangi bir ortamda veya formatta sınırsız kullanım, dağıtım ve çoğaltmaya izin veren Creative Commons Atıf Lisansı (CC BY) altında dağıtılmıştır.

Nasıl atıf yapılır

Genç, S. (2025). Görsel Sanatlar Öğretmen Adaylarının Dijital Değerlendirme Aracı Hazırlama Deneyimlerinin İncelenmesi. Eğitim Ve Bilim, 50, 173-193. https://doi.org/10.15390/EB.2025.14097