Öz

Bu çalışmanın amacı, Ortaöğretime Geçiş Sistemi kapsamında uygulanan merkezi sınav matematik sorularını Ulusal Matematik Öğretmenleri Konseyi tarafından yayımlanan süreç standartlarına göre değerlendirmektir. Bu bağlamda 2020 ve 2021 yıllarında uygulanan toplam 40 matematik sorusu araştırmanın verilerini oluşturmuş olup, bu soruların olası çözümleri süreç standartlarının kullanımına göre ayrıntılı olarak incelenmiştir. Sorular süreç standartları açısından incelendiğinde, olası çözümlerinde standartların tamamına yakınının kullanıldığı görülmüştür. 2020 yılı soru çözümlerinde kavramlar ve alt kavramlar arasında ilişki kurma ön planda iken, 2021 yılında kavramları ilişkilendirme gereksinimi daha fazla olmuştur. Her iki yılda da iletişim biçiminde biçimsel dilin kullanımı daha yaygın olmuş ve nicel temsil baskın temsil biçimi olarak belirlenmiştir. Her iki yıla ait sorular değerlendirildiğinde, becerileri öngörmek ve bu becerileri ölçmek için iyi örnek teşkil etmek üzere iyi tasarlanmış oldukları gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Ortaokul düzeyi matematik, LGS, Merkezi sınav, NCTM, Süreç standartları

Kaynakça

  1. Aktaş, M. C. (2019). Nitel Veri toplama teknikleri. In H. Özmen ve O. Karamustafaoğlu (Eds.), Eğitimde araştırma yöntemleri (1st ed., pp. 113-136). Ankara: Pegem Akademi.
  2. Altun, M. (2006). Matematik öğretiminde gelişmeler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 223-238. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/uefad/issue/16684/173367
  3. Altun, M. (2013). Ortaokullarda (5, 6, 7 ve 8.sınıflarda) matematik öğretimi (9th ed.). Bursa: Alfa Aktüel Yayınları.
  4. Altun, M., & Arslan, Ç. (2006). İlköğretim öğrencilerinin problem çözme stratejilerini öğrenmeleri üzerine bir çalışma. Journal of Uludag University Faculty of Education, 19(1), 1-21.
  5. Arslan, Ç. (2002). The level of problem solving strategies at the seventh and eight grades students (Unpublished master's thesis). Bursa Uludağ University, Bursa.
  6. Aslan, G. (2017). Öğrencilerin temel eğitimden ortaöğretime geçiş (TEOG) sınav başarılarının belirleyicileri: okul dışı değişkenlere ilişkin bir analiz. Eğitim ve Bilim, 42(190), 211-236.
  7. Arslan, G. (2023). Analysis of the 6th grade mathematics textbook in terms of problem solving strategies (Unpublished master's thesis). Afyon Kocatepe University, Afyon.
  8. Arsuk, S., & Sezgin Memnun, D. (2020). Yedinci sınıf öğrencilerinde üstbiliş destekli problem çözme stratejileri öğretiminin öğrenci başarısına ve üstbiliş becerilere etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 559-573. doi:10.18506/anemon.634989
  9. Aydın, İ. (2024). Analysis of LGS mathematics test questions according to different variables (Unpublished master’s thesis). Trabzon University, Trabzon.
  10. Bağcı, E. (2016). TEOG sınavı matematik sorularının matematik öğretim programı'na uygunluğunun ve TEOG sistemi'nin hedeflerine ulaşma düzeyinin belirlenmesi (Unpublished master's thesis). Ankara Üniversitesi, Ankara.
  11. Başdamar, B. (2019). The effect of teaching problem solving strategies to mathematics academic success of 4th grade students in primary school (Unpublished master's thesis). Tokat Gaziosmanpaşa University, Tokat.
  12. Baydar, O. (2019). TEOG, LGS ve TIMSS matematik sorularının matematik öğretim programı kazanımlarına, TIMSS bilişsel alanlarına ve MATH taksonomisine göre incelenmesi (Unpublished master's thesis). Zonguldak Bülent Ecevit University, Zonguldak.
  13. Baykul, Y. (2021). İlkokulda matematik öğretimi (16th ed.). Ankara: Pegem Akademi.
  14. Bingölbali, E., & Coşkun, M. (2016). İlişkilendirme becerisinin matematik öğretiminde kullanımının geliştirilmesi için kavramsal çerçeve önerisi. Eğitim ve Bilim, 41(183), 233-249.
  15. Brenner, M. E. (1994). A communication framework for mathematics: Exemplary instruction for culturally and linguistically different students. In B. Mcleod (Ed.), Language and learning: Educating linguistically diverse students (pp. 233-267). Albany: SUNY Press.
  16. Büyükalan Filiz, S., & Ergan, S. N. (2020). İlkokul matematik dersi öğretim programının beş süreç standardına göre değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10(2), 464-477.
  17. Cevizci, A. B. (2020). Teacher views about secondary school students' skills on using problem solving strategies (Unpublished master's thesis). Fırat University, Elazığ.
  18. Chapman, O. (2012). Challenges in mathematics teacher education. Journal of Mathematics Teacher Education, 15(4), 263-270.
  19. Cifarelli, V. V. (1998). The development of mental representations as a problem solving activity. Journal of Mathematical Behavior, 17(2), 239-264.
  20. Common Core State Standards. (2010). Common core state standards for mathematics. Retrieved from https://learning.ccsso.org/wp-content/uploads/2022/11/Math_Standards1.pdf
  21. Çakıroğlu, E., Kohanová, I., İşler Baykal, I., & Høynes, S.-M. (2023). Mathematics teachers’ uses of resources in the context of teaching reasoning-and-proving: Insights from a cross-national study. Thirteenth Congress of the European Society for Research in Mathematics Education (CERME13), Budapest, Macaristan. Retrieved from https://hdl.handle.net/11511/112191
  22. Çelik, H. (2023). Ortaöğretime geçiş sınavı matematik sorularının süreç standartlarına göre değerlendirilmesi (Unpublished master's thesis). Hacettepe University, Ankara.
  23. Dalak, O. (2015). TEOG sınav soruları ile 8. sınıf öğretim programlarındaki ilgili kazanımların yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi (Unpublished master's thesis). Gaziantep University, Gaziantep.
  24. Demir, G (2019). Problem-solving strategies utilized by 8th grade students and errors they face during the problem-solving process (Unpublished master's thesis). Uşak University, Uşak.
  25. Demir, B. (2023). Examination of high school transition system (LGS) mathematics questions and 8th grade mathematics textbook unit evaluation questions according to the renovated bloom taxonomy (Unpublished master’s thesis). Amasya University, Amasya.
  26. Dilegen, Y. (2018). 5. sınıf matematik ders kitaplarının ilişkilendirme becerisi açısından incelenmesi (Unpublished master's thesis). Gaziantep University, Gaziantep.
  27. Doğan, M. F. (2019). Sekizinci sınıf matematik ders kitabındaki matematiksel akıl yürütme ve ispatı öğrenme olanakları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 601-618.
  28. Doğanay, A., & Uyar, M. Y. (2020). Ortaokul matematik öğretim programlarının genel amaçları. In M. F. Özmantar, H. Akkoç, B. Kuşdemir Kayıran, & M. Özyurt (Eds.), Ortaokul matematik öğretim programları: Tarihsel bir inceleme (2nd ed., pp. 77-111). Ankara: Pegem Akademi.
  29. Dönmez, S. M. K., & Dede, Y. (2020). Ortaöğretime geçiş sınavları matematik sorularının (2016, 2017 ve 2018 yılları) matematiksel yeterlikler açısından incelenmesi. Başkent University Journal of Education, 7(2), 363-374.
  30. Ekinci, O., & Bal, A. P. (2019). 2018 yılı liseye geçiş sınavı (LGS) matematik sorularının öğrenme alanları ve yenilenmiş Bloom taksonomisi bağlamında değerlendirilmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 9-18.
  31. Erdoğan, A., & Yazlık, M. Y. (2020). Matematiksel iletişim kapsamında ortaokul matematik öğretim programlarının incelenmesi. In M. F. Özmantar, H. Akkoç, B. Kuşdemir Kayıran, & M. Özyurt (Eds.), Ortaokul matematik öğretim programları: Tarihsel bir inceleme (2nd ed., pp. 503-525). Ankara: Pegem Akademi.
  32. Fennell, F. S., & Rowan T. (2001). Representation: An important process. Teaching and Learning Mathematics, 7(5), 288-292.
  33. Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E., & Hyun H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). New York: McGraw-Hill.
  34. Frechtling, J. (2002). The 2002 user-friendly handbook for project evaluation. Alexandria, Virginia: The National Science Foundation.
  35. Goslin, K. D. M. (2016). The effect of purposeful mathematics discourse in the classroom on students’ mathematics language in the context of problem solving (Master's thesis). Qeen’s University, Canada.
  36. Güler, G., Özdemir, E., & Dikici, R. (2012). İlköğretim matematik öğretmenlerinin sınav soruları ile sbs matematik sorularının Bloom Taksonomosi’ne göre karşılaştırmalı analizi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 41-60.
  37. Gürbüz, R., & Şahin, S. (2015). 8. sınıf öğrencilerinin çoklu temsiller arasındaki geçiş becerileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(4), 1869-1888.
  38. Gürbüz, R., & Şahin, S. (2020). İlişkilendirme becerisi kapsamında ortaokul matematik öğretim programlarının incelenmesi. In M. F. Özmantar, H. Akkoç, B. Kuşdemir Kayıran, & M. Özyurt (Ed.), Ortaokul matematik öğretim programları: Tarihsel bir inceleme (2nd, pp. 367-388). Ankara: Pegem Akademi.
  39. Herbel-Eisenmann, B., Choppin, J., Wagner, D., & Pimm, D. (Eds.). (2011). Equity in discourse for mathematics education: Theories, practices, and policies. New York: Springer.
  40. İpek, A. S., & Okumuş, S. (2012). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematiksel problem çözmede kullandıkları temsiller. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 681-700.
  41. Kartallıoğlu, S. (2005). İlköğretim 3. ve 4. sınıf öğrencilerinin sözel matematik problemlerini modellemesi: Çarpma ve bölme işlemi (Unpublished master's thesis). Abant İzzet Baysal University, Bolu.
  42. Kılıç, Ç. (2009). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin matematiksel problemlerin çözümlerinde kullandıkları temsiller (Unpublished doctoral dissertation). Anadolu University, Eskişehir.
  43. Köğce, D., & Baki, A. (2009). Matematik öğretmenlerinin yazılı sınav soruları ile ÖSS sınavlarında sorulan matematik sorularının bloom taksonomisine göre karşılaştırılması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(26), 70-80.
  44. Kömleksiz, M., & Gökmenoğlu, T. (2020). Ortaokul matematik dersi öğretim programlarında öğretim strateji, yöntem ve teknikleri. In M. F. Özmantar, H. Akkoç, B. Kuşdemir Kayıran, & M. Özyurt (Eds.), Ortaokul matematik öğretim programları: Tarihsel bir inceleme (2nd, pp. 151-181). Ankara: Pegem Akademi.
  45. Kurbal, M. S. (2015). An investigation of sixth-grade students' problem-solving strategies and underlying reasoning in the context of a course on general puzzles and games (Unpublished master's thesis). Middle East Technical University, Ankara.
  46. Lesh, R. (1981). Applied mathematical problem solving. Educational Studies in Mathematics, 12(2), 235-264.
  47. Lithner, J. (2004). Mathematical reasoning in calculus textbook exercises. Journal of Mathematical Behavior, 23, 405-427.
  48. Lithner, J. (2008). A research framework for creative and imitative reasoning. Educational Studies in Mathematics, 67(3), 255-276.
  49. Marzano, R. J. (2004). Building background knowledge for academic achievement. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
  50. McKinney, S., & Frazier, W. (2008). Embracing the principles and standards for school mathematics: An inquiry into mathematics teachers' pedagogical and instructional practices in high-poverty middle schools. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 81(5), 201-210.
  51. Ministry of National Education. (2009). İlköğretim matematik dersi 6-8. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: MEB.
  52. Ministry of National Education. (2013). Ortaokul matematik dersi (5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB.
  53. Ministry of National Education. (2018). Matematik dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: MEB.
  54. Ministry of National Education. (2024). Ortaokul matematik dersi (5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı Türkiye yüzyılı maarif modeli. Ankara: MEB
  55. Mumcu, H. Y. (2018). Matematiksel ilişkilendirme becerisinin kuramsal boyutta incelenmesi: Türev kavramı örneği. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 9(2), 211-248.
  56. Mutlu, Y., & Akgün, L. (2016). 1998-2013 SBS-OKS sınav sorularının matematik okuryazarlığı ekseninde içerik ve bağlam yönünden değerlendirilmesi. Turkish Studies (Elektronik), 11(3), 1769-1780.
  57. National Council of Mathematics Teachers. (2000). Principles and standards for school mathematics. Reston, VA: NCTM.
  58. National Council of Mathematics Teachers. (2017). Statement of beliefs. Retrieved from https://www.nctm.org/About/At-a-Glance/Statement-of-Beliefs/
  59. Öz, T. (2017). 7. sınıf öğrencilerinin matematiksel akıl yürütme süreçlerinin incelenmesi (Unpublished doctoral dissertation). Atatürk University, Erzurum.
  60. Özaltun, A., Hıdıroğlu, Ç., Kula, S., & Bukova Güzel, E. (2013). Matematik öğretmeni adaylarının modelleme sürecinde kullandıkları gösterim şekilleri. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 4(2). doi:10.16949/turcomat.65070
  61. Özcan, U. (2024). Investigation of middle school mathematics textbooks in terms of problem solving strategies: Algebra learning field (Unpublished master's thesis). Mersin University, Mersin.
  62. Özkan, U. B. (2019). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi (4th ed.). Ankara: Pegem Akademi
  63. Öztürk, N. (2020). Sınavla öğrenci alacak ortaöğretim kurumlarına ilişkin merkezi sınav matematik Sorularının PISA matematik okuryazarlığı yeterlilik düzeyleri açısından sınıflandırılması (Unpublished master's thesis). Sakarya University, Sakarya.
  64. Patton, M.Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd ed.). London: Sage Publications, Inc.
  65. Pimm, D. (2019). Routledge revivals: Speaking mathematically (1987): Communication in mathematics clasrooms. London: Routledge.
  66. Polya, G. (1945). How to solve it?. Princeton: Princeton University Press.
  67. Posamentier, S. A., & Krulik, S. (2019). Matematikte problem çözme 3-6. sınıflar: Kavramayı derinleştirecek güçlü stratejiler (2nd ed., L. Akgün, T. Kar, & F. M. Öçal, Trans.). Ankara: Pegem.
  68. Purpura, D., & Reid, E. (2016). Mathematics and language: Individual and group differences in mathematical language skills in young children, early childhood. Research Quarterly, 36, 259-268.
  69. Reys, R. E., Suydam, M. N., Lindquist M. M., & Smith. N. L. (1995). Helping children learn mathematics. New York: A Viacom Company.
  70. Riccomini, P. J., Smith, W. G., Hughes, M. E., & Fries, M. K. (2015). The language of mathematics: The importance of teaching and learning mathematical vocabulary. Reading and Writing Quarterly, 31(3), 235-252.
  71. Şeker, İ. (2019). Ortaokul öğrencilerinin farklı matematiksel modelleme problemlerindeki becerilerinin incelenmesi (Unpublished master's thesis). Dicle University, Diyarbakır.
  72. Şengül, S., & Kıral, B. (2023). Matematik ders kitaplarında matematiksel akıl yürütme ve ispat. Yaşadıkça Eğitim, 37(2), 508-530. doi:10.33308/26674874.2023372589
  73. Tartan, Y. Ş., & Erşen, Z. B. (2024). Ortaokul matematik ders kitaplarındaki etkinliklerin matematiksel ilişkilendirme becerisi açısından incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34(2), 677-689.
  74. Tanju, B. (2020). Matematik öğretmen adaylarının temsil ve ilişkilendirme becerilerinin matematiksel modelleme sürecinde incelenmesi (Unpublished master's thesis). Hacettepe University, Ankara.
  75. Türkmen, S. (2022). Middle school examining mathematics textbooks in terms of problem solving strategies: Numbers and operations learning domain (Unpublished master's thesis). Gazi University, Ankara.
  76. Uğurel, I., Moralı, H. S., & Kesgin, Ş. (2012). OKS, SBS ve TIMSS matematik sorularının ‘MATH taksonomi’ çerçevesinde karşılaştırmalı analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 11(2), 423-444.
  77. Umay, A., Akkuş, O., & Duatepe, A. P. (2006). Matematik dersi 1.-5. sınıf öğretim programının NCTM prensip ve standartlarına göre incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(31), 198-211.
  78. Uşun, S. (2016). Eğitimde program değerlendirme: Süreçler yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Anı Yayıncılık.
  79. Ünal, C., & Eroğlu, D. (2021). LGS matematik sorularının öğretim programının özel amaçlarıyla uyumluluğunun incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(60), 510-536.
  80. Verschaffel, L., De Corte, E., & Vierstraete, H. (1999). Upper elementary school pupils' difficulties in modeling and solving nonstandard additive word problems ınvolving ordinal numbers. Journal for Research in Mathematics Education, 30(3), 265-285.
  81. Weber, K., (2005). Problem-solving, proving, and learning: The relationship between problem-solving processes and learning opportunities in the activity of proof construction. Journal of Mathematical Behaviour, 24, 351-360.
  82. Yalvaç, B. (2019). Sekizinci sınıf öğrencilerinin cebir öğrenme alanında matematiksel dili kullanma becerilerinin incelenmesi (Unpublished master's thesis). Hacettepe University, Ankara.
  83. Yazgan, Y., & Arslan, Ç. (2020). Matematiksel sıradışı problem çözme stratejileri ve örnekleri (8th ed.). Ankara: Pegem.
  84. Yazgan, Y., & Bintaş, J. (2005). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin problem çözme stratejilerini kullanabilme düzeyleri: Bir öğretim deneyi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 210-218.
  85. Yıldırım, A., & Şimşek, H. (205) Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
  86. Yıldırım, C. (2000). Matematiksel düşünme (3rd ed.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
  87. Yılmaz, U., & Doğan, M. (2022). 2021-LGS matematik alt testi sorularının öğrenme alanları ve yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, 90, 459-47
  88. Yılmaz, R. Y. (2024). Ortaokul matematik ders kitaplarında yer alan görevlerin çözüm stratejileri açısından incelenmesi (Unpublished master's thesis). Hacettepe University, Ankara.
  89. Zeybek Şimşek, Z., & Kılıçoğlu, E. (2022). Ortaokul matematik dersi öğretim programı kazanımlarının süreç standartları kapsamında incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(2), 1440-1459. doi:10.51460/baebd.1189260
  90. Zeybek, Z., Üstün, A., & Birol, A. (2018). Matematiksel ispatların ortaokul matematik ders kitaplarındaki yeri. İlköğretim Online, 17(3), 1317-1335.

Telif hakkı ve lisans

Telif Hakkı © 2025 Yazar(lar). Açık erişimli bu makale, orijinal çalışmaya uygun şekilde atıfta bulunulması koşuluyla, herhangi bir ortamda veya formatta sınırsız kullanım, dağıtım ve çoğaltmaya izin veren Creative Commons Atıf Lisansı (CC BY) altında dağıtılmıştır.

Nasıl atıf yapılır

Çelik, H., & Ay, Z. (2025). Ortaöğretime Geçiş Sınavı (LGS) Matematik Sorularının Süreç Standartlarına Göre Değerlendirilmesi. Eğitim Ve Bilim, 50, 147-171. https://doi.org/10.15390/EB.2025.14103