Öz
Bireylerin okuduğunu anlama düzeyini, genel anlamda dil becerisini ve yazılı materyallerin okunabilirliğini ölçmek gibi birçok amaç için kullanılan boşluk tamamlama testlerinin Türkçe için geçerli sonuçlar verip vermediğini nesnel bir düzlemde sorgulamak ve testlerin okuduğunu anlama düzeyinin ölçümünde kullanımına yönelik işe koşulan prosedürleri test etmek amacıyla yürütülen bu çalışma, korelasyonel bir araştırmadır. Bu kapsamda işlevselliği ve nesnelliği dolayısıyla okuduğunu anlama düzeyinin ölçümünde oldukça sık kullanılan ve ulusal sınavlarda başat ölçme aracı konumundaki çoktan seçmeli testler ile farklı prosedürler izlenerek oluşturulmuş ve puanlanmış boşluk tamamlama testleri arasındaki tutarlılık incelenmiştir. İnceleme sürecinde 4 farklı metne yönelik 4 çoktan seçmeli okuduğunu anlama testi ve her birinde farklı sıradaki bir sözcüğün düzenli şekilde silindiği 4 boşluk tamamlama testi olmak üzere 8 farklı ölçme aracı, 7. sınıf düzeyindeki öğrencilerden oluşan 90 kişilik çalışma grubuna uygulanmıştır. Boşluk tamamlama testlerinin puanlanmasında, birincisi orijinal sözcüklerin doğru kabul edildiği, ikincisi bağlamı yani cümlenin anlamını koruyan sözcüklerin doğru kabul edildiği iki farklı puanlama yöntemi kullanılmıştır. Bu kapsamda çalışma grubunda yer alan öğrencilere yaklaşık 23.000 soru maddesi sunulmuş, bu maddeler üzerinde yaklaşık 43.000 değerlendirme yapılmıştır. 2023-2024 eğitim öğretim döneminde yüz yüze elde edilen veriler üzerinde Pearson korelasyon analizi gerçekleştirilmiştir. Yapılan analizlere göre; genel olarak boşluk tamamlama testleri ile çoktan seçmeli okuduğunu anlama testleri arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki olduğu, orijinal kelimelerin doğru kabul edildiği boşluk tamamlama testlerinin çoktan seçmeli okuduğunu anlama testleri ile daha tutarlı sonuçlar verdiği, bağlamı koruyan sözcüklerin doğru kabul edildiği durumlarda bu korelasyonun genellikle azaldığı ve çoktan seçmeli okuduğunu anlama testleri ile boşluk tamamlama testleri arasında en yüksek düzeyde korelasyonun düzenli olarak 6. sıradaki sözcüğün silindiği durumlarda elde edildiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Ulaşılan sonuçlardan hareketle boşluk tamamlama testlerinde bağlamı koruyan sözcüklerden ziyade orijinal sözcüklerin doğru kabul edilmesi, düzenli olarak 6. sözcüğün silinmesi ve testlerin sistematik bir şekilde ölçme değerlendirme faaliyetlerine dâhil edilmesi şeklinde önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Boşluk tamamlama testi, Çoktan seçmeli test, Okuduğunu anlama, Korelasyon, Türkçe
Kaynakça
- Abanami, A. A. (1982). Readability analysis of the 11th and 12th grade earth science textbooks used in the public schools in Saudi Arabia (Doctoral dissertation). Houston University, Houston.
- Abraham, R. G., & Chapelle, C. A. (1992). The meaning of cloze test scores: An item difficulty perspective. Modern Language Journal, 76(4), 468-479.
- Akyol, H. (2020). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
- Alderson, J. C. (2000). Assessing reading. Cambridge: Cambridge University Press.
- Arastaman, G., & Kısa, N. (2020). Geçerlik ve güvenirlik. In N. Cemaloğlu (Ed.), Bilimsel araştırma teknikleri ve etik (pp. 193-205). Ankara: Pegem Akademi.
- Arıcı, A. F. (2018). Okuma eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
- Aşılıoğlu, B. (1993). Ortaokullarda Türkçe öğretimi (Unpublished doctoral dissertation). Ankara University, Ankara.
- Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Dil Dergisi, 58, 71-74.
- Bachman, L. (1982). The trait structure of cloze test scores. TESOL Quarterly, 16(1), 61-70.
- Balcı, A. (2016). Okuma ve anlama eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
- Başaran, M. (2013). Okuduğunu anlamanın ölçülmesinde paragraftan anlam kurmaya dayalı çoktan seçmeli sorular. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(2), 107-121.
- Booth, D. (1998). Guiding the reading process. Portland Maine: Stenhouse Publishers.
- Bormuth, J. (1963). Cloze as a measure of readability. Proceedings of the International Reading Association, 1, 131-134.
- Bormuth, J. R. (1964). Mean word depth as a predictor of comprehension difficulty. California Journal of Educational Research, 15, 226-231.
- Bormuth, J. R. (1966). Readability: A new approach. Reading Research Quarterly, 1, 79-132.
- Bormuth, J. R. (1967). Cloze readability procedure. California: University of California.
- Brown, J. D. (1982). Testing EFL reading comprehension in engineering English (Doctoral dissertation). University of California, California.
- Brown, J., & Grüter, T. (2020). The same cloze for all occasions?: Using the Brown (1980) cloze test for measuring proficiency in SLA research. International Review of Applied Linguistics in Language Teaching, 60, 1-26.
- Büyüköztürk, Ş. (2006). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
- Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2023). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
- Cain, K., & Oakhill, J. (2006). Assessment matters: Issues in the measurement of reading comprehension. British Journal of Educational Psychology, 76, 697-708.
- Carlisle, J., & Rice, M. (2004). Assessment of reading comprehension. In A. Stone, E. Silliman, B. Ehren & K. Apel (Ed.), Handbook of language and literacy (pp. 521-555). New York, NY: Guilford.
- Carvalho, M., & Souza, A. (2023). Reading assessment in Brazil between the years 2014-2020: Instruments and skills. Educação e Pesquisa, 49, 1-19.
- Coleman, E. B. (1965). On understanding prose: Some determiners of its complexity. (NSF Final Report GB-2604). Washington D.C.: National Science Foundation.
- Craker, H. V. (1971). Clozentropy procedure as an instrument for measuring oral English competencies of first grade children (Doctoral dissertation). New Mexico University, New Mexico.
- Creswell, J. W. (2020). Eğitim araştırmaları (H. Ekşi, Ed. & Trans., 5nd ed.). İstanbul: EDAM. (Original work published 2012)
- Cutting, L. E., & Scarborough, H. S. (2006). Prediction of reading comprehension: Relative contribitons of word recognition, language proficiency, and other cognitive skills can depend on how comprehension is measured. Scientific Studies of Reading, 10(3), 277-299.
- Çelenk, S. (2006). Etkinlik temelli ilkokuma ve yazma öğretimi. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
- Çepni, S., Gökdere, M., & Küçük, M. (2002). Adaption of the readability formulas into the Turkish science textbooks. Energy Education Science and Technology, 10(1), 49-58.
- Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması (Unpublished doctoral dissertation). Ankara University, Ankara.
- Dağ, N. (2010). Okuma güçlüğünün giderilmesinde 3P metodu ile boşluk tamamlama (cloze) tekniğinin kullanımı üzerine bir çalışma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 11(1), 63-74.
- Darnell, D. K. (1970). Clozentropy: A procedure for testing English language proficiency of foreign students. Speech Monographs, 37, 36-46.
- Dubay, W. H. (2007). Smart language: Readers, readability, and the grading of text. Impact Information.
- Febriyanti, P. (2017). The correlation between reading comprehension and students’ ability in answering cloze test of the seventh grade students at SMPN I Kalipuro Banyuwangi in the 2014/2015 Academic Year. Language and Art Journal, 1(2), 36-47.
- Flesch, R. F. (1948). A new readability yardstick. Journal of Applied Psychology, 32(3), 221-233.
- Froese, V. (1971). Cloze readability versus the Dale-Chall formula. International Reading Association, 1, 19-23.
- George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update. Boston: Pearson.
- Geske, A., & Ozola, A. (2008). Factors influencing reading literacy at the primary school level. Problem of Education in 21th Century, 6, 71-77.
- Güler, N. (2019). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi.
- Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2013). Multivariate data analysis. Harlow: Pearson.
- Harmer, J. (2002). The practice of English language teaching (3nd ed.). England: Longman.
- Hızarcı, S. H. (2009). İlköğretim 6. sınıf yeni sosyal bilgiler ders kitaplarının okunabilirlik düzeylerinin incelenmesi (Unpublished master’s thesis). Gazi University, Ankara.
- Hinofotis, F. B. (1980). Cloze as an alternative method of ESL placement and proficiency testing. In J. W. Oller Jr. & K. Perkins (Eds.), Research in language testing (pp. 121-128). Rowley, MA: Newbury House.
- Huensch, A. (2013). The perception and production of palatal codas by Korean L2 learners of English (Doctoral dissertation). Illinois University, Illinois.
- Irvine, P., Atai P., & Oller J. W. (1974). Cloze, dictation, and the test of English as a foreign language. Language Learning, 24(2), 245-252.
- James, W. (2004). Special education and social development. New Delhi: Anmol Publications PVT. LTD.
- Kalyoncu, R., & Memiş, M. (2024). Türkçe için oluşturulmuş okunabilirlik formüllerinin karşılaştırılması ve tutarlılık sorgusu. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 12(2), 417-436.
- Kaplan, K., & Çiftçi, M. (2021). Okuma seviyesinin belirlenmesinde ikame kelime uygulaması. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-BELLETEN, 72, 209-236.
- Karakaya, İ. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. In A. Tanrıöğen (Ed.), Bilimsel araştırma yöntemleri (pp. 57-82). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Karatay, H. (2018). Okuma eğitimi kuram ve uygulama. Ankara: Pegem Akademi.
- Karatay, H., Bolat, K. K., & Güngör, H. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik ve anlaşılabilirliği. The Journal Academic Social Science Studies, 6(6), 603-623.
- Katz, S., & Lautenschlager, G. J. (1994). Answering reading comprehension items without passages on the SAT-I, the ACT, and the GRE. Educational Assessment, 2(4), 295-308.
- Keenan, J. M., Betjemann, R. S., & Olson, R. K. (2008). Reading comprehension tests vary in the skills they assess: Differential dependence on decoding and oral comprehension. Scientific Studies of Reading, 12(3), 281-300.
- Keskin, H. K., & Akıllı, M. (2013). Fen ve teknoloji ders kitaplarının okunabilirliğinin farklılaştırılmış boşluk doldurma testleri ile ölçülmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 47-66.
- Klare, G. R. (1974). Assessing readability. Reading Research Quarterly, 10, 62-102.
- Klare, G. R., Simaiko, H. W., & Stolurow, L. M. (1972). The cloze procedure: A convenient readability test for training materials and translations. International Review of Applied Psychology, 21(2), 77-106.
- Kleijn, S., Pander Maat, H., & Sanders, T. (2019). Cloze testing for comprehension assessment: The HyTeC-cloze. Language Testing, 36(4), 553-572.
- Koda, K. (2005). Insights into second language reading: A cross-linguistic approach. Cambridge: Cambridge University Press.
- Köklü, N., Büyüköztürk, Ş., & Çokluk, Ö. (2007). Sosyal bilimler için istatistik. Ankara: Pegem Akademi
- Köse, E. Ö. (2009). Biyoloji 9 ders kitabında hücre ile ilgili metinlerin okunabilirlik düzeyleri. Journal of Arts and Sciences, 12, 141-150.
- Kurudayıoğlu, M., & Karadağ, Ö. (2005). Kelime hazinesi çalışmaları açısından kelime kavramı üzerine bir değerlendirme. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 293-307.
- Loewe, E. E. (1983). The effect of using cloze data for revising instructional materials (Doctoral dissertation). Florida University, Florida.
- Lu, G. (2006). Cloze test and reading strategies in English language teaching in China (Master’s thesis). Western Cape University, Cape Town.
- Manis, M., & Dawes R. M. (1961). Cloze scores as a function of attitude. Psychological Reports, 9, 79-84.
- Mariotti, A. S., & Homan, S. P. (2001). Linking reading assesment to ıntruction: An application worktext for elementary classroom teachers. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
- Mariotti, A. S., & Homan, S. P. (2009). Linking reading assessment to instruction: An application worktext for elementary classroom teachers. New York: Routledge.
- Mertens, D. M. (2015). Research and evaluation in education and psychology. Thousand Oaks, CA: Sage.
- Nation, I. S. P. (2009). Teaching ESL/EFL reading and writing. New York: Routledge.
- Oller, J. W. (2006). Close Tests of the second language proficiency and what they measure. Language Learning, 23(1), 105-118.
- Oller, J. W., Bowen, D. J., Dien, T. T., & Mason, V. W. (1972). Cloze tests in English, Thai, and Vietnamise: Native and non-native performance. Language Learning, 22(1), 1-13.
- Ömeroğlu, E. (2018). Açık uçlu sınavlarla çoktan seçmeli test sınavlarının karşılaştırılması test sınavlarının yazma becerisine etkisi. International Journal of Language Academy, 6(26), 548-570.
- Özbay, M. (1997). Test türü imtihanların Türkçe öğretimindeki yeri. Bilge, 11, 13-16.
- Özdemir, M., & Doğruöz, E. (2020). Bilimsel araştırma desenleri. In N. Cemaloğlu (Ed.), Bilimsel araştırma teknikleri ve etik (pp. 65-98). Ankara: Pegem Akademi.
- Özyılmaz, G. (2010). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerine okuduğunu anlama stratejilerinin öğretiminin okuduğunu anlama başarısı üzerine etkisi (Unpublished master’s thesis). Yıldız Teknik University, İstanbul.
- Potter, T. C. (1968). A taxonomy of cloze research, part I: Readability and reading comprehension (Report No. TR1). California: Southwest Regional Laboratory for Educational Research and Development.
- Retorta, M. S. (2001). Multiple-choice and cloze procedures in reading tests: What do they really measure?. ESPecialist, 22(2), 127-154.
- Ruddell, M. R. (2005). Teaching content reading and writing. New York: John Wiley & Sons.
- Shahnazari-Dorcheh, M., Roshan, S., & Hesabi, A. (2012). What is the optimum lenght of a cloze test?. International Journal of English Linguistics, 2(5), 142-153.
- Shiba, S. A. (1957). A study of the measurement of readability- application of the cloze procedure to the Japanese language. Japanese Journal of Psychology, 28, 67-73.
- Stubbs, J. B., & Tucker, G. R. (1974). The cloze test as a measure of ESL proficiency for Arab students. Modern Language Journal, 58(5), 239-241.
- Suehiro, A. C. B., & Santos, A. A. A. (2015). Reading comprehension and phonological awareness: Evidence of validity of their measures. Estudos de Psicologia, 32(2), 201-211.
- Sukarni, S. (2021). The use of cloze test to test reading comprehension of non-English department students. Jo-ELT (Journal of English Language Teaching) Fakultas Pendidikan Bahasa & Seni Prodi Pendidikan Bahasa Inggris IKIP, 8(1), 74-82.
- Şahindokuyucu, A. (2006). A study of cloze and multiple-choice tests for measuring reading comprehension of preparatory students (Unpublished master’s thesis). Bolu Abant İzzet Baysal University, Bolu.
- Taşpınar, M. (2017). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamalı nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
- Taylor, R. (1990). Interpretation of the correlation coefficient: A basic review. Journal of Diagnostic Medical Sonography, 6(1), 35-39.
- Taylor, W. L. (1953). Cloze procedure: A new tool for measuring readability. Journalism Quarterly, 30(1), 415-433.
- Taylor, W. L. (1956). Recent developments in the use of cloze procedure. Journalism Quarterly, 33(1), 42-48.
- Taylor, W. L., & Lee, K. W. (1954). KM readers lend hand to science: Cloze method works in written Korean and may serve as a tool for Korean language reform. Korean Messenger, 3, 4-5.
- Tekin, H. (1982). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Daily News Ofset Tesisleri.
- Temizkan, M. (2007). İlköğretim ikinci kademe Türkçe derslerinde okuma stratejilerinin okuduğunu anlama üzerindeki etkisi (Unpublished doctoral dissertation). Gazi University, Ankara.
- Temizkan, M., & Sallabaş, M. E. (2011). Okuduğunu anlama becerisinin değerlendirilmesinde çoktan seçmeli testlerle açık uçlu yazılı yoklamaların karşılaştırılması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30, 207-220.
- Tremblay, A., & Garrison, M. D. (2010). Cloze tests: A tool for proficiency assessment in research on L2 French. In M. T. Prior, Y. Watanabe, & S. K. Lee (Eds.), Selected proceedings of the second language resarch forum 2008 (pp. 73-88). MA: Cascadilla Press.
- Tuncer, M. (2020). Nicel araştırma desenleri. In B. Oral & A. Çoban (Eds.), Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (pp. 205-227). Ankara: Pegem Akademi.
- Tunçer, B., & Erden, G. (2015). Boşluk doldurma testlerinin ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama düzeylerini belirlemede kullanılabilirliği [Special issue]. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 318-324.
- Turgut, F., & Baykul, Y. (2019). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi.
- Ulusoy, M. (2009). Boşluk tamamlama testinin okuma düzeyini ve okunabilirliği ölçmede kullanılması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 105-126.
- Uyanık, G. (2011). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin boşluk tamamlama tekniğiyle belirlenen okuma seviyeleri ile okuduğunu anlama düzeylerinin karşılaştırılması (Unpublished master’s thesis). Gazi University, Ankara.
- Uyanık, G. (2012). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuma seviyelerinin farklı boşluk tamamlama testleri ile belirlenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3), 657-672.
- Üstüner, A., & Şengül, M. (2004). Çoktan seçmeli test tekniğinin Türkçe öğretimine olumsuz etkileri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 197-208.
- Vacca, R. T., & Vacca, J. A. L. (2005). Content area reading: Literacy and learning across the curriculum. London: Pearson Education.
- Vari-Cartier, P. (1980). The readability and comprehensibility of Spanish prose as determined by the frase graph and the cloze procedure (Doctoral dissertation). Rutgers University, New Jersey.
- Wahdaniah, Marbun, R., & Husin, S. (2013). The use of cloze test in increasing the students’ reading comprehension. Jurnal Pendidikan dan Pembelajaran Khatulistiwa, 2(1), 1-12.
- Williams, R. S., Ari, O., & Santamaria, C. N. (2011). Measuring college students’ reading comprehension ability using cloze tests. Journal of Research in Reading, 34(2), 215-231.
- Yılmaz, H. (1998). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Konya: Mikro Basım-Yayın-Dağıtım.
Telif hakkı ve lisans
Telif Hakkı © 2025 Yazar(lar). Açık erişimli bu makale, orijinal çalışmaya uygun şekilde atıfta bulunulması koşuluyla, herhangi bir ortamda veya formatta sınırsız kullanım, dağıtım ve çoğaltmaya izin veren Creative Commons Atıf Lisansı (CC BY) altında dağıtılmıştır.