Öz

Edinilen sosyal beceriler bireyin toplum içinde sağlık ilişkiler kurmasında ve kabul görmesinde önemli bir ölçüttür. Bu bağlamda araştırmada, yaratıcı drama etkinliklerinin özel gereksinimli bireylerin sosyal beceri kazanımlarına etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma Karaman ili Karaman Özel Eğitim Uygulama Okulundaki 2 özel eğitim öğretmeni ve 4’ü kadın 4’ü erkek olmak üzere 8 orta düzey zihinsel engelli öğrenci ile yürütülmüştür. Araştırma nitel bir çalışmadır ve durum çalışması olarak desenlenmiştir. Araştırmada amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Tüm veriler; gözlem, görüşme, araştırmacı notları, ön test- son test ve yaratıcı drama tekniğinin uygulanması ile elde edilmiştir. Veriler tümevarımcı veri analizi, içerik analizi ve betimsel analiz yöntemi ile çözümlenmiştir. Sonuç olarak, uygulanan yaratıcı drama etkinlikleri neticesinde belirlenen temalar kapsamında hem anlamlı hem de anlamsız sonuçlara ulaşılmıştır. Araştırma kapsamında; orta düzeyde zihinsel engelli öğrencilerin yaratıcı drama etkinliklerine başlamadan önceki sosyal beceri düzeylerinin düşük seviyede olduğu belirlenmiş olmasına karşın, yaratıcı drama tekniğinin orta düzeyde zihinsel engelli öğrencilerin sosyal becerilerinin gelişimine olumlu katkı sağladığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Yaratıcı drama, Sosyal beceri, Orta düzey zihinsel engelli, Özel gereksinim, Öğrenci

Kaynakça

  1. Adıgüzel, H. Ö. (2006). Yaratıcı drama kavramı, bileşenleri ve aşamaları. Yaratıcı Drama Dergisi, 1(1), 17-27. https://doi.org/10.21612/yader.2006.002
  2. Adıgüzel, Ö. (2013). Creative drama in education (6th ed.). Pegem Akademi.
  3. Adıgüzel, Ö. (2020). Eğitimde yaratıcı drama (6th ed.). Yapı Kredi Yayınları.
  4. Akyıldız, S. (2017). Öğretmen adaylarının engelli bireylere yönelik tutumlarının incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, (39), 145. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.338158
  5. Arbay, B., & Akfırat, F. Ö. (2012). Social skill development in hearing impaired children with creative drama method. Creative Drama Journal, 7(14), 48-62. https://doi.org/10.21612/yader.2012.008
  6. Arslan, A. (2019). Zihinsel engelli bireylerde rekreaktif etkinliklerden dramanın sosyal ve motor beceri gelişimine etkisi (Thesis No. 551838) [Master's thesis, Necmettin Erbakan University]. Council of Higher Education National Thesis Center.
  7. Avcıoğlu, H. (2012). Zihinsel yetersizliği olan çocuklara sosyal beceri kazandırmada iş birliğine dayalı öğrenme ve drama yöntemlerinin etkililiği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim ve Bilim Dergisi, 37(163), 123.
  8. Avşaroğlu, S., & Güleş, E. (2019). Investigation of life satisfaction of parents with children with special needs in terms of self-compassion and compassion levels. Kastamonu Journal of Education, 27(1), 365-376. https://doi.org/10.24106/kefdergi.2960
  9. Avşaroğlu, S., & Okutan, H. (2018). Zihin engelli çocuğu olan ailelerin yaşam doyumları, iyimserlik ve psikolojik belirti düzeylerinin incelenmesi. MANAS Journal of Social Studies, 7(1), 60.
  10. Başbuğ, S., & Adıgüzel, Ö. (2019). Müzede yaratıcı drama etkinliklerinin öğrencilerin sosyal bilgiler dersindeki başarılarına etkisi, Yaratıcı Drama Dergisi, 14(1), 1-32. https://doi.org/10.21612/yader.2019.012
  11. Baysan, S. (2014). Baysan, S. (2014). Yaratıcı drama yöntemi ile özel öğrenme güçlüğü olan çocuklarda sosyal beceri geliştirme [Bitirme projesi, Özel Doğaç Yaratıcı Drama Liderliği/Eğitmenliği]. Ankara.
  12. Berg, J., Diffenderffer, A., & Osher, D. (2022). Assessing competencies for social and emotional learning: School climate assessments (1st ed.). Routledge. http://doi.org/10.4324/9781003102243
  13. Bilgiç, E., & Alımterim, Z. (2024). Kaynaştırma uygulamaları sürecinde yaratıcı drama yöntemi. Yaratıcı Drama Dergisi, 19(1), 90-108.
  14. Bogdan, R. C., & Biklen, S. K. (2007). Qualitative research for eduacation an introduction to theory and methods. (5th ed.). Pearson Education, Inc.
  15. Boran, E. (2010). Risk gruplarıyla sosyal alanda yaratıcı drama çalışmalarının etkileri (Thesis No. 277821) [Master's thesis, İstanbul University]. Council of Higher Education National Thesis Center.
  16. Briones, E., Gallego, T., & Palomera, R. (2022). Creative Drama and Forum Theatre in initial teacher education: Fostering students’ empathy and awareness of professional conflicts. Teaching and Teacher Education, 117, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.tate.2022.103809
  17. Caldarella, P., & Merrell, K. W. (1997). Common dimension of social skills of children and adolescent: A taxon-omy of positive behaviors. Social Psychology Review, 26(2), 264-278. https://doi.org/10.1080/02796015.1997.12085865
  18. Cavkaytar, A. (2000). Zihin engellilerin eğitim amaçları. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 115-121.
  19. Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (3rd ed.). SAGE.
  20. Çelebi Şeker, N. N., & Aytıs, S. (2023). Zihin farklı bireyler için tasarlanacak bağımsız yaşam merkezlerinde kullanıcı özellikleriyle şekillenen mekânsal ihtiyaç programı. Sanat ve Tasarım Dergisi, (31), 75- 96.
  21. Çorbacı Serin, G. E. (2012). Zihinsel engelli ergenlerin sosyal beceri düzeyleri ve davranış problemleri ile ebeveynlerinin genel öz yeterlilik algı düzeylerinin karşılaştırılarak incelenmesi (Thesis No. 313067) [Master's thesis, Dokuz Eylül University]. Council of Higher Education National Thesis Center.
  22. Demir Acar, M., & Bayat, M. (2019). The effect of diet-exercise trainings provided to overweight and obese teenagers through creative drama on their knowledge, attitude, and behaviors. Childhood Obesity, 15(2), 93-104. https://doi.org/10.1089/chi.2018.0046
  23. Diaz-Garolera, G., Pallisera, M., & Fullana, J. (2022). Developing social skills to empower friendships: Design and assessment of a social skills training programme. International Journal of Inclusive Education, 26(1), 1-15. http://doi.org/10.1080/13603116.2019.1625564
  24. Eldeniz Çetin, M. (2005). Zihin engelli öğrenciler için hazırlanan sosyal beceri öğretim programının etkililiğinin incelenmesi (Thesis No. 293147) [Master's thesis, Abant İzzet Baysal University]. Council of Higher Education National Thesis Center.
  25. Feniger-Schaal, R., & Orkibi, H. (2020). Integrative systematic review of drama therapy intervention research. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 14(1), 68. https://doi.org/10.1037/aca0000257
  26. George, N. J. (2000). Beneficial use of dramatics in the classroom. New England Reading Association Journal, 36(2), 6-10.
  27. Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş (A. Ersoy & P. Yalçınoğlu, Trans.). Anı Yayıncılık
  28. Gresham, F. M. (2016). Social skills assessment and intervention for children and youth. Cambridge Journal of Education, 46(3), 319-332. https://doi.org/10.1080/0305764X.2016.1195788
  29. Gresham F. M., & Elliott S. N. (1993). Social skills interventions for children. Behavior Modification, 17(3), 287-313. https://doi.org/10.1177/01454455930173004
  30. Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry. ECTJ, 30(4), 233-252. https://doi.org/10.1007/BF02765185
  31. Hong, R., & Hong, Y. (2022). Experience, imagination and integration: Creative drama for values education. Sustainability, 14(18), 1-13. https://doi.org/10.3390/su141811113
  32. Ilgaz, E. (2014). Eğitici drama oyunlarından sonra yapılan değerlendirme çalışmalarının 60-72 aylık çocukların duygu kavramlarını kazanmaları üzerinde etkisi (Thesis No. 372261) [Master's thesis, Marmara University]. Council of Higher Education National Thesis Center.
  33. İlhan, L. (2009). Zihinsel engelli çocuğu olan anne-babaların çocuklarının özel eğitimleri sürecinde beden eğitimi ve spor etkinliklerine yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 38-48.
  34. Karaç Öcal, Y., Araç Ilgar, E., & Cihan, B. B. (2021). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin engellilerde spor kavramına yönelik metaforik algılarının incelenmesi. In E. Zorba & M. Duyan (Eds.), Sporda bilim-4 (pp. 99-111). Serüven Yayınevi.
  35. Kasilingam, D., & Ajitha, S. (2022). Storytelling in advertisements: Understanding the effect of humor and drama on the attitude toward brands, Journal of Brand Management, 29, 341. https://doi.org/10.1057/s41262-021-00253-7
  36. Kaya, D. (2011). Yetişkin zihin engelli bireylerin sosyal becerilerinin gelişiminde yaratıcı drama yönteminin etkililiğinin incelenmesi (Thesis No. 278833) [Master's thesis, Abant İzzet Baysal University]. Council of Higher Education National Thesis Center.
  37. Kaya, D., & Eratay, E. (2009). Investigation of the effectiveness of creative drama method in the development of social skills of adults with intellectual disabilities. Creative Drama Journal, 4(8), 53-74.
  38. Koparan, Ş. (2003). Özel ihtiyaçları olan çocuklarda spor. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 153-160.
  39. Liu, Q. (2020). The guidance on the application of creative drama in special education. In Y. Zhang, X. Zang, & T. Volodina (Eds.), 6th International Conference on Education, Language, Art and Inter-cultural Communication (ICELAIC 2019) (pp. 250-254). Atlantis Press. https://doi.org/10.2991/assehr.k.191217.120
  40. Malley, S. M., & Silverstein, L. B. (2014). Examining the intersection of arts education and special education. Arts Education Policy Review, 115(2), 39-43. https://doi.org/10.1080/10632913.2014.883894
  41. McIntyre, L. L., Blacher, J., & Baker, B. L. (2006). The transition to school: Adaptation in young children with and without intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 50(5), 349-361. https://doi.org/10.1111/j.1365-2788.2006.00783.x
  42. Mentzer, M., & Boswell, B. (1995). Effects of a movement poetry program on creativity of children with behavioral disorders. Impulse, 3, 183-199.
  43. Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation (2nd ed.). Jossey Bass.
  44. Merriam, S. B., & Tisdell, E. J. (2015). Qualitative research: A guide to design and implementation. John Wiley & Sons.
  45. Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. SAGE.
  46. Mills, G. E. (2003). Action research a guide for the teacher researcher (2nd ed.). Pearson Education.
  47. Oyal, M. (2022). Zihinsel öğrenme yetersizliği nedir?. https://www.mehmetoyal.k12.tr/zihinsel-engelliler-destek-egitim-programi
  48. Önalan Akfırat, F. (2004). Yaratıcı dramanın işitme engellilerin sosyal becerilerinin gelişimine etkisi (Thesis No. 141444) [Doctoral dissertation, Ankara University]. Council of Higher Education National Thesis Center.
  49. Önalan Akfırat, F. (2006). Sosyal yeterlilik, sosyal beceri ve yaratıcı drama. Yaratıcı Drama Dergisi, 1(1), 39-56. https://doi.org/10.21612/yader.2006.004
  50. Önemli, M., Totan, T., & Abbasov, A. (2015). Yaratıcı drama eğitiminin özel gereksinimi olan çocukların sosyal beceri alanlarından konuşma ve ilişki kurma becerileri gelişimine katkısı. Asya Öğretim Dergisi, 3(1), 50-65.
  51. Özen A., Çolak A., & Acar Ç. (2002). Zihin özürlü çocuğa sahip annelerin günlük yaşamda karşılaştıkları problem davranışlarla ilgili görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 3(2), 1-13. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000066
  52. Papaioannou, T., & Kondoyianni, A. (2022). Özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerin eğitiminde eğitimde drama kullanımı. Yaratıcı Drama Dergisi, 17(1), 59-72.
  53. Patton, M. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün & S. B. Demir, Ed. & Trans.). Pegem Akademi.
  54. Radley, K. C., & Dart, E. H. (2022). What are social skills?. In K. C. Radley & E. H. Dart (Eds.), Social skills teaching for individuals with autism (pp. 11-21). Springer. http://doi/10.1007/978-3-030-91665-7_2
  55. Roy, B. (2007). How community theatre can enrich the life of a person with special needs. Exceptional Parent, 37, 32-33.
  56. Samancı, O. (2017). Çocuklarda sosyal beceri eğitimi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 281-288.
  57. San, İ. (1990). Eğitimde yaratıcı drama. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 23(2), 573-582. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000781
  58. Sevgi-İçyüz, B. (2019). Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların sosyal becerilerinin gelişiminde yaratıcı drama yönteminin etkililiğinin incelenmesi (Thesis No. 551296) [Master's thesis, Necmettin Erbakan University]. Council of Higher Education National Thesis Center.
  59. Sevimli, E. (2022). Pandemi döneminde 6-18 yaş grubundaki özel gereksinimli çocukların annelerinin tükenmişlik düzeyleri ve aile işlevselliğinin incelenmesi (Thesis No. 709381) [Master's thesis, Hacettepe University]. Council of Higher Education National Thesis Center.
  60. Sucuoğlu, B., & Özokçu, O. (2005). Kaynaştırma öğrencilerinin sosyal becerilerinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Özel Eğitim Dergisi, 6(1), 41-65. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000086
  61. Taylor, J. (2011). Occupational therapy discovers special gifts. A therapeutic creative drama program. The Communique’ Illinois Occupational Therapy Association, June-July, (3), 8-15.
  62. Türnüklü, A. (2000). Eğitim bilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 6(24), 543-559.
  63. Wright, C. (2008). Big friendly-fun. The Times Educational Supplement, (48), 17-26.
  64. Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9th ed.). Seçkin Yayınları.
  65. Yılmaz, G. (2018). Zihin engelli öğrencilerin temel becerilerinin geliştirilmesinde drama ile öğretimin uygulanabilirliğinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Thesis No. 527794) [Master's thesis, Necmettin Erbakan University]. Council of Higher Education National Thesis Center.
  66. Yücesan, E., & Şendurur, Y. (2018). Effects of music therapy, poetry therapy, and creative drama applications on self-esteem levels of college students. Journal of Poetry Therapy, 31(1), 26-39. https://doi.org/10.1080/08893675.2018.1396730

Telif hakkı ve lisans

Telif Hakkı © 2025 Yazar(lar). Açık erişimli bu makale, orijinal çalışmaya uygun şekilde atıfta bulunulması koşuluyla, herhangi bir ortamda veya formatta sınırsız kullanım, dağıtım ve çoğaltmaya izin veren Creative Commons Atıf Lisansı (CC BY) altında dağıtılmıştır.

Nasıl atıf yapılır

Birol, E., & Birol, S. Ş. (2025). Özel gereksinimli bireylerin sosyal beceri gelişimleri: yaratıcı dramanın etkisi. Eğitim Ve Bilim, 50(223), 79-101. https://doi.org/10.15390/ES.2025.2569