Eğitim sosyolojisi alanındaki evrensel literatür, göreli de olsa, bu alandaki kuramsal vurgulamaların ve bu vurgulamalara bağlı olarak sürdürülen ampirik çalışmalarda önemli farklılaşmaların yaşandığını göstermektedir. Daha da yakından incelendiğinde, bu farklılaşmanın tarihsel bir ardışıklık gösterdiği de anlaşılmaktadır. Elbette, bu farklılaşmanın en önemli nedenlerinden birisi, endüstri devrimi sonrası ve özellikle 20. yüzyılın başlarından bu yana yaşanmakta olan hızlı toplumsal değişmedir. Kuramın ve kurama bağlı olarak sürdürülen ampirik araştırmanın ilişkin olduğu gerçeklikteki değişimler, kuramın ve ampirik araştırmanın kendilerinde de değişmelere yol açmaktadır. Doğal bilimler kadar, sosyal bilimlerdeki gelişmelerin de bu türden bir seyir izlediği savunulmaktadır (Kuhn, 1978). Örneğin, endüstri devrimi sonrası, eğitime büyük umutlar bağlayan batı toplumları, 20. yüzyılın ikinci yarısından sonra önemli bir düş kırıklığı yaşamışlardır. Eğitimde yaşanan bu düş kırıklığı, başta okul olmak üzere, aile ve diğer toplumsal kurumların eğitim ve başarı üzerindeki etkilerini yeni baştan incelemeye neden olmuştur. Çalışmamızın bu bölümünde, eğitim sosyolojisi alanındaki bu gelişmeleri üç ayrı döneme ayırıp, her dönemin belirgin kuramsal yaklaşım ve ampirik bulgularını sunulmaya çalışılmıştır.